Gedwongen keuzes in oorlogstijd
Herman Hoogenbosch werkt bij de Amsterdamse politie als in mei 1940 de nazi’s Nederland binnenvallen. Hij doet zijn werk graag en in eerste instantie lijkt er voor hem dan ook niet zoveel te veranderen. Hij blijft zijn werk nauwgezet doen. Een politieman is immers trouw aan het gezag:
“Gehoorzaamheid is onlosmakelijk verbonden met het beroep van politieman. Het zou een chaos worden als er geen gezag meer werd erkend. Het is de taak van de politieman te zorgen voor orde en veiligheid op straat. Die taak zal hij te allen tijde moeten blijven vervullen. De orde moet gehandhaafd worden, ook al is dat nu de Nieuwe Orde.”
Het duurt niet lang voordat Herman wordt geconfronteerd met keuzes: keuzes voor of tegen de nazi’s, keuzes om zijn zonen ongeschonden door de oorlog heen te loodsen en keuzes om de ene persoon wel en de andere niet te vertrouwen en te helpen. Herman probeert zo lang als hij kan de gulden middenweg te bewandelen. Hij houdt zich zoveel mogelijk op de vlakte. Het is juist deze onuitgesprokenheid die hem op een aantal momenten in de roman in de problemen zal brengen. Hij probeert bijvoorbeeld zijn baan te behouden door de nazi’s geen reden te geven hem te ontslaan, waardoor hij mee zal werken aan het wegvoeren van Joden uit Amsterdam. Wanneer hij gedwongen wordt om de Hitlergroet te brengen, doet hij dat uiteindelijk ook:
“Herman huivert, hij voelt zijn haarwortels prikken. Dit is het niet waard. Dat ze hém te grazen nemen is nog tot daar aan toe, maar dat hij door zijn halsstarrige houding Dieuwke en de jongens in gevaar zou brengen, die gedachte is onverdraaglijk. Er zit niets anders op dan toe te geven. Wie hem daar later om wil veroordelen, moet dat dan maar doen.”
Wanneer dat voor hem nauwelijks gevaar oplevert, kijkt Herman de andere kant op. Hij laat handelaren van de zwarte markt lopen (en koopt zelfs op de zwarte markt), geeft Joden de gelegenheid om te ontsnappen en controleert de persoonsbewijzen van jonge mannen slecht.
Hoogstraten heeft hier een interessant thema te pakken dat hij goed weet uit te werken. Hij schotelt de lezer geen verhaal over verzetshelden of vervolgden voor, hij geeft een verhaal over een mens dat zo goed als hij kan voor zijn gezin wil zorgen in een moeilijke tijd. De roman stelt telkens de vraag, ‘Wat zou jij gedaan hebben?’. Het perspectief van de politieman maakt die vraag prangend, want juist de Nederlandse politiekorpsen werden gedwongen mee te werken aan het beleid van de nazi’s.
Wat kan ons gebeuren is Gerrit Hoogstraatens tweede roman. Hij baseerde het verhaal op zijn familiegeschiedenis. Zijn stijl is vlot en nuchter. Hij beschrijft zakelijk en vrijwel zonder emoties hoe Herman omgaat met de keuzes die hij gedwongen wordt te maken. Een komische noot hier en daar zorgt voor de nodige luchtigheid in een roman die zulke zware morele dilemma’s aansnijdt.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Susanne
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
