Smaak van Jemenitische koffie is bijna te proeven

Dave Eggers (1970) is een Amerikaanse auteur die romans, non-fictieboeken, verhalen en kinderboeken schrijft. In zijn werk kaart hij dikwijls maatschappelijke thema’s aan. Een aantal van zijn boeken zijn genomineerd voor onder andere de Pulitzer Prize, de National Book Award en de National Book Critics Circle Award.  

The Monk of Mokha is een non-fictieverhaal en gaat over Mokhtar Alkhanshali. Mokhtar is een jongen met Jemenitische roots, die in een arme, beruchte wijk van San Francisco opgroeit en gefascineerd raakt door koffie. Koffie komt oorspronkelijk uit Jemen, maar wordt allang niet meer uit Jemen geïmporteerd. Mokhtar besluit om kwaliteitskoffie vanuit Jemen naar de Verenigde Staten te importeren. Hij wil de koffieproductie in Jemen verbeteren zodat de boeren een betere prijs voor hun koffie krijgen waardoor hun leefsituatie verbetert. Ook wil hij de wereld de schoonheid van Jemen laten zien en dat er meer is dan alleen oorlog, terrorisme en qat in Jemen.  

'The whole planet drinks coffee, but it was born here, he said. We should be proud of this. The world should know this. We have the chance to make coffee great, to show the world we have more than civil war and drones and qat.'

Hij reist af naar Jemen, maar komt daar vast te zitten als de burgeroorlog uitbreekt. De Amerikaanse ambassade sluit en Mokhtar moet op eigen kracht Jemen zien te verlaten. Hij krijgt te maken met Houthi’s die in opstand komen en met Saoedische bombardementen. Het wordt een race tegen de klok om het land, met een koffer vol koffie, op tijd te verlaten.  

Naast het avonturenverhaal van Mokhtar geeft dit boek interessante informatie over koffie: over de koffiestruiken, het oogsten en drogen van de bessen, het malen en branden van de bonen en over de geschiedenis van de koffie. Eggers vertelt hoe een soefi geestelijke uit Mokha, een havenstad aan de kust in Jemen, zo’n vijfhonderd jaar geleden de eerste kop koffie zette. Er zitten leuke anekdotes in het boek die vertellen hoe de koffieplant vanuit Jemen verspreid is over de wereld. Het is grappig om te lezen dat zelfs Nederland daar een rol bij heeft gespeeld.  

Eggers heeft een toegankelijke schrijfstijl. Het verhaal leest soepel en gaat snel, vooral het gedeelte dat zich afspeelt in Jemen. Mokhtar maakt verschrikkelijke dingen mee. Hij komt zelfs in een gevangenis terecht en wordt met de dood bedreigd. Toch is er weinig tijd om hier lang bij stil te staan want het verhaal gaat rap verder. De gebeurtenissen volgen elkaar te snel op waardoor de auteur geen medeleven voor de hoofdpersoon weet op te wekken en het verhaal wat vlak wordt. Wat mist is een verdiepingsslag: welke invloed heeft de oorlog op de bevolking in Jemen, welke angsten en gedachten gaan er door Mohktar heen als hij Jemen probeert te verlaten? Voor de lezer die ook geïnteresseerd is in Jemen en haar bevolking, blijft Jemen vooral een land met oorlog, terrorisme en op qat kauwende inwoners.  

Mokhtar reist af naar de diepe binnenlanden van Jemen om, hoog in de bergen, de verschillende koffieboeren te bezoeken en monsters van hun koffiebonen te nemen. Als hij later foto’s aan zijn Jemenitische vrienden laat zien, zijn zij verrast door het mooie landschap en geloven ze niet dat ook dit Jemen is. Jammer is dat de sfeer en de gedetailleerde beschrijvingen van het landschap juist ontbreken in het boek.  

The Monk of Mokha is een verhaal over een man met moed en een passie voor koffie. De smaak van zijn Jemenitische kwaliteitskoffie kun je bijna proeven in dit boek. Het bijna onwaarschijnlijke verhaal over Mokhtar Alkhanshali van wie zijn ‘American Dream’ uitkomt, kan een inspiratie voor anderen zijn, maar mist helaas de diepgang om de lezer écht te raken.

Lees een interview met Eggers hoofdpersoon uit The Monk of Mokha: Mokhtar Alkhanshali