Dagboek van de (tijdelijke) alleenheerser van Mars

Mars. Onbewoonbaar en rood. Dat is alles wat de meeste mensen ervan weten. Niet Mark Watney. Hij is een van de zes astronauten die met de missie Ares 3 naar Mars werd gestuurd om deze planeet te bestuderen. Op de zesde Mars-dag van deze missie woedt er echter een extreme zandstorm, die ervoor zorgt dat het hele team gedwongen Mars moet verlaten. Tijdens de tocht naar het ruimtevoertuig wordt Mark geraakt door een antenne, verliest hij het bewustzijn en kan de rest van het team niet anders aannemen dan dat hij het niet overleefd heeft. Terwijl zij verslagen terugvliegen naar het ruimteschip dat hen weer naar de aarde brengt, wordt Mark wakker. Als enige op de hele planeet. De grootste zorg? Lucht, water, voedsel en een hechting.

“Mars” is het debuut van Andy Weir, die zichzelf typeert als ‘nerd’. Hij is op zijn vijftiende begonnen als softwareprogrammeur bij een laboratorium en houdt zich sindsdien bezig met zijn werk, Doctor Who en het uitstippelen van imaginaire ruimtevluchten. En schrijven. “Mars” werd eerst gratis gepubliceerd op zijn eigen website. Op aandringen van zijn fans maakte hij een versie voor de Kindle, die hij op het open platform van Amazon.com zette. Toen ging het hard. Ondertussen is “Mars” vertaald in meerdere talen, opgenomen als audioboek en zijn de filmrechten verkocht aan 20th Century Fox.

Het verhaal dat Weir neerzet is snel en vol met technische details. Om te overleven moet Mark Watney probleem na probleem oplossen, en een groot deel van deze oplossingen doen denken aan MacGyver: geef die jongen een paperclip, een elastiekje en duct tape, en er komt een oplossing. Daarmee wil ik niet zeggen dat zijn ideeën altijd werken dan wel vrij van gevaar zijn; soms leiden zijn knutselkunsten zelfs tot nieuwe problemen. De details van de oplossingen worden uitgebreid uitgelegd en lijken vrij logisch, mits je over de benodigde kennis bezit. Je moet alleen wel een genie zijn om de benodigde kennis te bezitten en deze zodanig toe te kunnen passen. Gelukkig stuurt NASA niet zomaar iemand naar Mars en is Mark een genie op zowel botanisch als werktuigbouwkundig gebied.

De technische details in het verhaal zijn belangrijk en worden ook zo behandeld. Wat voor de meeslependheid van het verhaal echter mogelijk nog belangrijker is, is de persoon van Mark Watney zelf. Mark Watney is bijdehand en weet alles beter, en heeft meestal nog gelijk ook. Hij raakt nooit volledig in paniek, maar benadert elk probleem als een uitdaging. De manier waarop hij zichzelf staande houdt en zijn situatie van humoristisch commentaar voorziet, dwingt respect af. Dit zorgt dat het boek meeslepend is, maar zelden dramatisch. De grootste vraag blijft: wat is er nu weer misgegaan en hoe lossen we dit op?

Een enkel puntje van kritiek is dat Marks geestelijke gezondheid wel erg rooskleurig wordt neergezet. Hij laat zich door niets uit het veld slaan en lijkt zich zelden echt te vervelen. Aan de andere kant lezen we hier zijn dagboek: het is natuurlijk twijfelachtig hoe uitgebreid iemand als Mark zou schrijven over zijn verveeldheid in plaats van er iets aan te doen. Dit verklaart misschien het grootste gat in dagen in zijn dagboek: er was simpelweg weinig te schrijven.

Je kan niet anders dan onder de indruk zijn van de gedetailleerdheid van Weirs beschrijvingen en de manier waarop hij Mark een personage maakt om mee te sympathiseren en van te houden, dat het hele boek kan dragen. Het idee van een ruimtereis inclusief verblijf op Mars is mogelijk nog magischer dan draken, eenhoorns en tovenaars bij elkaar. De realistische manier waarop alles beschreven wordt, voegt hier alleen maar aan toe. Het is een boek om in een ruk uit te lezen, en daarna nog lang te dromen van ruimtereizen en alles wat er aan vast hangt.