Absolute aanrader als je van geschiedenis houdt
De helderste ster, zelfs bij daglicht nog waar te nemen, is Venus. In 1716 bedenkt Edmond Halley dat deze ster wel eens de oplossing kon geven om de grootte van het zonnestelsel te bepalen. Hij voorspelt dat Venus op 6 juni 1761 voor de zon verschijnt. Zij is dan enkele uren zichtbaar. Door dit vanuit verschillende gezichtspunten waar te nemen (lees: alle windhoeken van de aardbol) en te meten wanneer zij voor de zon komt en wanneer zij de zon weer verlaat, kunnen hierop berekeningen worden losgelaten.
Acht jaar later, op 3 juni 1769, zou Venus weer voor de zon langsgaan. Dit was meteen ook de laatste kans voor deze wetenschappers, daarna zou het 105 jaar duren voor het verschijnsel zich nogmaals voordeed.
Halley weet dat hij deze overgangen zelf niet meer zal meemaken. Hij wist echter wel mensen te enthousiasmeren en droeg het stokje over aan de Fransman Joseph-Nicolas Delisle als gangmaker. Als laatstgenoemde in 1760, net iets meer dan één jaar voor de eerste overgang, naar een bijeenkomst gaat van de Académie des Sciences in Parijs, weet hij de aanwezigen te overtuigen van het mondiale, wetenschappelijke belang.
Lang voor onze 'moderne' technologie wist men deze voorspellingen al (correct) te doen. Het ligt niet voor de hand om wetenschappers over de hele wereld zo gek te krijgen om mee te doen. Hoe communiceerden zij? Per koerier... Men hield elkaar toen al op de hoogte van de uitvindingen.
De mechanische klok was weliswaar al in de 10e eeuw uitgevonden, maar hoe stabiel die was, bleek onduidelijk. Tijdens het eerste project (1761) werden veel uitslagen daarom niet als succesvol geboekstaafd. Het ging vaak om afwijkingen van enkele minuten, te veel om betrouwbaar te zijn.
Je kunt niet naar alle uithoeken van de wereld varen zonder goede kaarten. Het verbaasde mij hoe gedetailleerd men toen al wist waar welk land lag.
Dit was de eerste uitstap uit het boek: hoe zit het met de cartografie? Ruim 2500 jaar geleden wist men al dat de aarde rond was en waren er al heel veel landen vastgelegd op kaart. Veel wetenschappers wilden wel reizen, ook om de land- en zeekaarten meer betrouwbaar te kunnen maken.
Tijdens het eerste project woedde ook de Zevenjarige oorlog, de eerste mondiale oorlog. Het is dan best gevaarlijk om je op open zee te begeven. Toch moesten de sterrenkundigen wel inschepen, de uithoeken van de wereld zijn niet allemaal over land bereikbaar. Zo kon het gebeuren dat astronomen noodgedwongen op een andere plek hun waarnemingen moesten doen, de schepen moesten uitwijken.
Je kunt geen sterren waarnemen zonder telescoop. Tijdens het eerste project werd nog gebruik gemaakt van de zware, lange telescopen. In de tussentijd werd de achromatische telescoop uitgevonden en deze werd dan ook massaal ingekocht (op bestelling gemaakt).
Het boek vertelt het verhaal van de wetenschappers uit alle landen. Frankrijk, Engeland, Zweden, Rusland en Amerika zetten de eerste stappen. Er namen 12 sterrenkundigen deel, met een heleboel helpers, onder andere om een observatiestation te bouwen. Het tweede project (1769) kreeg extra hulp van een Deense astronoom, in totaal zouden 18 wetenschappers zich inzetten om het project te doen slagen.
Voor het tweede project werd heel wat meer voorbereidingstijd uitgetrokken. Ruim 5 jaar van tevoren begin men al met de financiering. De Zevenjarige oorlog was voorbij. Dat betekende nog niet dat er vrij gereisd kon worden. Ook tijdens de eerste periode waren er al flink wat koloniën, deze waren deels in andere handen gekomen. Het is niet vanzelfsprekend dat een doorgang kon plaatsvinden. Zo wilden de Engelsen de Spaanse handelsroute volgen van Cadiz naar Mexico om zo in Californië te geraken. Aanvankelijk kreeg men toestemming, deze werd later teruggetrokken.
Catharina de Grote was een groot voorstander van de wetenschap en zette alles op alles om Rusland deel te laten zijn van het project.
Nevelsluiers en wolken. Toch knap dat de geleerden, ondanks alle tegenslagen, tot overeenstemming konden komen over de afstand van de aarde tot de zon. Daar waar het allemaal om begonnen was.
Houd je van geschiedenis? Lees dan beslist dit boek. Het roept soms meer vragen op (althans bij mij). Het is zó fascinerend beschreven. Het nodigde mij uit om verder op onderzoek uit te gaan. Dankzij internet is dat voor ons niet zo moeilijk.
Heel veel dank aan uitgeverij Atlas Contact en de Club van Echte Lezers dat ik dit boek mocht lezen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van teadrip catcher
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
