De moed om overeind te blijven in een onvriendelijke wereld

‘Hikikomori’ is een Japans woord waarvoor geen Nederlands equivalent bestaat. Het woord beschrijft mensen – vaak jongeren – die zichzelf langdurig opsluiten in hun kamer en het sociale leven volledig mijden. In Japan is dit geen obscuur maatschappelijk randverschijnsel: naar schatting gaat het om zo’n miljoen mensen. Oorzaken zijn onder andere het conformisme en de prestatiedruk van de Japanse maatschappij en veelvoorkomend pestgedrag

Hikikomori staan centraal in het boek ‘Lonely Castle in the Mirror’ van de Japanse schrijfster Mizuki Tsujimura. Tsujimura schreef eerder al detectives en een kinderboek. ‘Lonely Castle in the Mirror’ betekende haar grote doorbraak; het boek was een bestseller in Japan en is inmiddels ook als manga en anime verschenen. Het laat zich het beste categoriseren als Young Adult en fantasy en hoewel het gericht is op tieners, laat het zich ook prima lezen door iedereen die ooit een tiener is geweest.

Het verhaal draait om de dertienjarige Kokoro, die haar draai op de middelbare school niet kan vinden omdat zij daar wordt buitengesloten en gepest. Dat gaat zó ver dat ze niet meer naar school durft en zelfs haar huis niet meer uit komt. Op een dag ontdekt ze dat zich aan de andere kant van een spiegel een andere werkelijkheid bevindt: een kasteel, waar ze kennismaakt met andere jongeren die ook niet naar school gaan. Samen krijgen zij de uitdaging binnen een jaar een sleutel te vinden; de vinder mag een wens doen die uit zal komen. Maar heel hard wordt er niet gezocht; voor de jongeren is het kasteel vooral een veilige plek. Deze plek zal verdwijnen op het moment dat iemand een wens doet, dus ze stellen het vinden van de sleutel uit. Maar hoe moet dit verder als de tijd om is? En kunnen de jongeren elkaar ook in hun echte levens steunen?

Dit is een verhaal met een aantal onverwachte plotwendingen, die het lezen van dit boek verrassend en spannend maken. Voor wie weer eens dat kinderlijke leesplezier wil beleven met een verhaal om volledig in te verdwijnen is dit boek perfect. En het is zeker niet oppervlakkig, want het behandelt op een subtiele manier onderwerpen als hikikomori, pesten, emotionele verwaarlozing, zelfdoding en misbruik. De schrijfster belicht daarmee de schaduwkanten van de Japanse maatschappij en maakt die tegelijk bespreekbaar. Volgens de Engelse uitgever van het boek is dat één van de redenen voor het grote succes van dit boek in Japan.

Het enige echte minpunt is dat de schrijfster in de laatste paar hoofdstukken erg veel probeert uit te leggen. Ze lijkt er weinig vertrouwen in te hebben dat de lezer alle plotwendingen voldoende heeft kunnen begrijpen. Een ander punt om vooraf rekening mee te houden is dat dit boek niet is geschreven voor een buitenlands publiek. Lastig te volgen, maar wel heel intrigerend, is bijvoorbeeld de manier waarop men elkaar aanspreekt en wat dat zegt over de onderlinge relatie. Blijkbaar maakt het een groot verschil of je iemand bij de voornaam of achternaam aanspreekt en of je achtervoegsels aan een naam plakt, zoals “san’, “chan” of ‘kun”. Dit is een thema dat regelmatig terugkeert in het verhaal en waar je als Nederlandse lezer niet meteen een gevoel bij hebt.

Maar uiteindelijk is dit een boek dat toch tot ieders verbeelding kan spreken, omdat het in de kern gaat over universele thema’s zoals de moed vinden jezelf te zijn en overeind te blijven in een wereld die je niet altijd vriendelijk gezind is.