Luit legt het haarfijn uit

Lage Landen, 5de-10de eeuw. Een vroegmiddeleeuws succesverhaal zoals er maar weinig bestaan. In de nadagen van het West-Romeinse Keizerrijk migreerde een Germaans stammenverband naar het zuiden van België. Op de rokende puinhopen van Gallo-Romeinse steden vestigden zij hun kerngebied. Het Frankische Rijk was geboren. Van daaruit breidde het zich uit onder Merovingische en Karolingische heersers, even kleurrijk als divers, maar allemaal bezeten door machtshonger. Op het hoogtepunt heersten ze van de Pyreneeën tot de Elbe. Hun macht dwongen ze af door bot geweld, doortastend optreden, samenwerkingsverbanden en de omarming van het christelijk geloof. Reizend tussen hun vorstelijke verblijfplaatsen hielden ze hun gebied onder controle. Ze waanden zich de opvolgers van de Romeinen, gedroegen zich zo en verwierven vanaf de 9de eeuw de keizerskroon. Concubines, uitgehuwelijkte koninginnen, bastaarden, intriges, moord en doodslag hoorden erbij alsof het normaal gevonden werd; evenals een rijke hofcultuur, de Karolingische renaissance, prachtig geïllustreerde handschriften en illustere missionarissen van overzee.
Kijk mee over de schouders van de paranoïde Clovis en de gezaghebbende Karel de Grote, met 5 echtgenotes, een veelvoud aan maîtresses en nog meer nakomelingen. Beleef de strijd van de langharige koningen van het eerste uur, de teloorgang van de Merovingische dynastie, het machtsspel van de hofmeiers en de gloriedagen van de Karolingische vorsten. Verneem hoe de latere heersers hun macht moesten prijsgeven en maak kennis met Karel de Kale, Karel de Dikke en Karel de Eenvoudige die niet eens kaal, dik of simpel waren… Luit legt het haarfijn uit. (1)
Hoe evolueerden de ooit onaanzienlijke stammen met hun vreemde uiterlijk en onverstaanbare keelklanken tot leiders op het West-Europese toneel? Wie waren de heersers die 5 eeuwen onze geschiedenis bepaalden? Aan elk van de 16 belangrijkste wordt een hoofdstuk gewijd. Deze portretten vloeien naadloos in elkaar, waardoor een rijk continuüm ontstaat. Hoe stelden de invloedrijke dames zich op? Welke heersers waren wreed, wie sympathiek, wie charmant, wie bezat humor, wie helemaal niet? Hoe gingen ze om met de machtige aristocratie? Hoe ontstond het feodale stelsel? Wat was de rol van onze Lage Landen, van de Saksen, de Friezen, de graven van Vlaanderen?
Luit van der Tuuk (NL, 1954) schreef een fascinerende geschiedenis van de Franken. Met veel oog voor synthese zorgt Van der Tuuk ervoor dat hij de lezer niet verliest. Kaderteksten over merkwaardige randfiguren of -fenomenen, een afbeeldingskatern in kleur, zwart-wit afbeeldingen in de tekst, aanschouwelijke kaarten en stambomen van de vorstenhuizen verrijken en verduidelijken eens te meer zijn discours. Naast eigentijdse kronieken, levensbeschrijvingen, jaarboeken, oorkonden, kloosterarchieven en mythen als bronnen, neemt de schrijver archeologische vondsten en toponymie op in zijn verhaal. Met vlotte pen, af en toe wat humor en rake typeringen toont de auteur zich een kundige, betrouwbare en boeiende gids die een veelkleurig beeld ophangt van de 5 eeuwen durende overgang tussen het Romeinse imperium en de feodale middeleeuwen waarin de Frankische vorsten hun stempel drukten op de loop van de geschiedenis in de Lage Landen. Een verrijkende leeservaring en een dikke 4* waard.

(1) Eerdere versie “Koningen en krijgsheren: de Franken in de Lage Landen” (2009). De nieuwste druk verscheen onder de titel “Middeleeuwse geschiedenis van de Lage Landen: de Franken” (2021).

****