De rijke cultuur van onze Oosterburen
Duitsland, het land van bier en worst, Oktoberfeesten, het Roergebied, het nazi-verleden, de Berlijnse Muur. Het zijn van die standaard kenmerken die het land bij je oproepen. Duitsland heeft een zeer rijke cultuur en die heeft auteur Jerker Spits proberen te vatten in 15 fenomenen.
Een forse cultuurgeschiedenis in 174 (verantwoording en register daargelaten) bladzijden verklaren, dat is een hels karwei. Zo niet een onmogelijke opgave. Toch heeft Spits het gedaan en dat komt het leesgemak niet bij alle fenomenen ten goede. Taaie stukken met jaartallen, quotes en vele persoonsnamen wisselen elkaar af met teksten die zeer gemakkelijk leesbaar zijn. Enige voorkennis over Duitsland is bijna een vereiste.
Natuurlijk, het onderwerp bepaalt al gauw of je in beginsel meer geïnteresseerd bent in een onderwerp of niet. De curryworst is een fenomeen dat zich makkelijk laat lezen. Naast de ontstaansgeschiedenis van de worst en het feit dat er een witworstgrens is, die Noord- en Zuid-Duitsland verdeelt, lukt het Spits ook om de politiek in dit fenomeen te betrekken. Zo is de witworst typisch Zuid-Duits en zogezegd wat conservatiever, en zal je in het noorden de currywurst veel meer tegenkomen. Gerhard Schröder werd in de jaren ‘00 zelfs de currywurstkanselier genoemd in zijn strijd om het bondskanselierschap tegen de Zuidelijke kandidaat Edmund Stoiber.
De vijftien fenomenen beschreven in dit boek, houden allemaal verband met elkaar. Schrijver Spits is zeer goed in geslaagd om die verbanden te beschrijven en levendig te maken. Zo legt hij in het fenomeen ‘Het sprookjesboek’ de link tussen de gebroederlijke sprookjesschrijvers Grimm en de hardrockband Rammstein. De gebroeders Grimm zijn verantwoordelijk voor een gigantische hoeveelheid sprookjes die typisch Duits zijn. In het begin waren de sprookjes hard en nationalistisch. Het sprookje Hoe de kinderen slachtertje speelden werd zelfs verboden. In dit sprookje slacht een vader een varken. Een van de kinderen doet hem na en stak zijn broertje in de hals. Het sprookje eindigt met een hele vermoorde familie, inclusief de baby in de badkuip. Eeuwen later bezingt Rammstein vele sprookjes met de raggende stem van Till Lindemann.
In de sprookjes van de gebroeders Grimm wordt de Jood in een kwaad daglicht gesteld. De Jood in de doornstruik beschrijft een hebzuchtige Jood die aan het eind van het sprookje wordt verbrand. Dit antisemitische verhaal werd geschreven in het begin van de 19e eeuw, ruim een eeuw voordat het nationaalsocialistische regime van Adolf Hitler in Duitsland aan de macht kwam. Als je het hele boek hebt doorgelezen, kun je niet aan de indruk ontsnappen dat het nazisme diepgeworteld lag in de Duitse cultuur. Het regime maakte zeer slim gebruik van iconische fenomenen zoals de sprookjes en de Volkswagen, door de Duitsers verkozen tot het meest Duitse product aller tijden.
Welke fenomenen passeren nog meer de revue? Onder andere Humboldts papegaai, het bos, de Lutherbijbel, de piano, de houtsnede en de Handy van Angela Merkel. Spits geeft ook nog een zeer bruikbare lijst van boeken waarmee je je verder kunt verdiepen in het land van onze Oosterburen. Staalhelmen en curryworst is kortom een volledige, soms overcomplete samenvatting van de Duitse cultuurgeschiedenis.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
