Een huwelijk bezwijkt aan roddels en een dreigende ramp

De langste nacht is een intrigerend verhaal over het militaire gezinsleven in de jaren ‘50. Het is dat het op de cover vermeld staat, anders zou je niet vermoeden dat dit het debuut is van schrijfster Andria Williams. Op meeslepende wijze tekent ze het verhaal op van twee geliefden wiens huwelijk dreigt te bezwijken onder de druk van roddels en een dreigende ramp. Williams legt met een verbazende precisie de tijdsgeest vast en geeft de lezer het gevoel zelf in die beklemmende jaren te leven, waarin de schijn van een gelukkig gezinsleven altijd moest worden hooggehouden.

Nat en Paul verhuizen met hun twee dochters naar Idaho Falls. Paul besluit zijn heil te zoeken op de basis van een militaire kerncentrale in het Amerikaanse plaatsje. Hij ziet de verhuizing als een kans om carrière te maken in het leger en zijn gezin zekerheid, veiligheid en een goed inkomen te bieden. Voor zijn vrouw Nat is het een stap naar avontuur en gezelschap. Maar eenmaal op plaats van bestemming, speelt de tijdsgeest hen parten en de verwaarloosde reactor blijkt een tikkende tijdbom. Het is duidelijk dat de personages in de grillige omgeving van het afgelegen Idaho Falls aan een plaatje moeten voldoen dat hen beiden niet past.

Aan de hand van levendige dialogen en een kijkje in de hoofden van verschillende personages beschrijft Williams de bekrompen omgeving van de militaire basis waar de bewoners weinig ander vermaak hebben dan roddelen over de buren. Langzaam maar zeker drijven verwachtingen die niet kunnen worden waargemaakt Paul en Nat steeds verder uit elkaar. De zorgzame en verstandige Paul heeft alleen oog voor zijn werk, terwijl de levendige Nat op zoek is naar vermaak en hechte vriendschap. De oplettende lezer zou wel willen schreeuwen, want uit de gedachtebeschrijvingen die per hoofdstuk wisselen, blijkt dat de twee vanbinnen helemaal niet zoveel van elkaar verschillen als ze denken. Maar tijd om dat te ontdekken hebben ze voorlopig niet. Als Paul bij zijn superieuren over de schreef gaat en wordt gedetacheerd naar een reactor in Groenland, verschijnt er een vriendelijke vreemdeling in Nats leven die haar bevrijdt uit haar bekrompen militaire vrouwenleventje. Tegelijkertijd nadert het noodlot snel, van alle kanten.

De schets van de tijd en de omgeving is sterk gedaan. Zo beschrijft Williams de verwarring van Nat als haar man terugkomt uit Groenland en zich vreemd gedraagt. In plaats van een gesprek aan te gaan, bedenkt de jonge moeder wat een goede echtgenote behoort te doen: “In de folder Wat kunnen we verwachten na de detachering? Stonden verschillende manieren genoemd waarop een echtgenoot kon reageren bij zijn terugkeer”. Als Pauls gedrag niet blijkt te stroken met de voorbeelden in de flyer, weet Nat het even niet meer. De ongemakkelijke en afstandelijke verstandhouding die de twee hebben doordat ze niet met elkaar over hun gevoelens kunnen praten, is prachtig beschreven, zonder te expliciet te zijn. Als lezer kun je niet anders dan beide hoofdpersonen in je hart te sluiten en er het beste van hopen. En dat hulpeloze gevoel is heerlijk. Je moet je overgeven en mee laten voeren door de grillen van het verhaal en haar karakters. Williams is buitengewoon goed in het oproepen van ongemakkelijke gevoelens. Ook het unheimische gevoel dat als vanzelf opkomt wanneer Wiliams de reactor beschrijft, loopt als een rilling over de rug van de lezer. De ongemakkelijkheid en zinderende spanning die dit verhaal oproepen –ondanks dat de vertelling eigenlijk vrij langzaam verloopt- maakt dit boek tot een page-turner die je doet geloven dat je even terug in de tijd bent gereisd.

Williams liet zich voor dit verhaal inspireren door een ongeluk met een kernreactor in Idaho Falls in 1961, waarbij drie jonge operators om het leven kwamen. Met De langste nacht deed ze naar eigen zeggen: ‘Een poging om betekenis te geven aan wat ik zie als de fascinerende aspecten van de vroege Amerikaanse geschiedenis.’