Beklemmende roman over een jong meisje met een zieke vader

Kieke Plooij was op jonge leeftijd al verslingerd aan verhalen. Zo schreef ze op haar achtste kleine toneelstukjes. De schrijfster heeft een talent om zich in te kunnen leven in haar personages. In een interview zegt ze dit te doen door zich voor te stellen hoe de karakters zich zouden gedragen in een bepaalde situatie. Ze geeft aan te schrijven vanuit haar personage en niet vanuit wat de lezer graag zou willen zien. Na de verschijning van haar debuutroman De Brander werd Plooij dan ook door verschillende recensenten op internet geprezen als een auteur met een rijk inlevingsvermogen die subtiel de gevoelswereld van de personages weet binnen te dringen. In Maanman bewijst ze dat daarvan geen woord is gelogen.

Maanman is een prachtige meeslepende roman waarbij de lezer in de huid kruipt van de tienjarige Margot. Het meisje groeit op in de beklemmende sfeer van de jaren vijftig, met een vader die psychotische trekken vertoont.

Plooij weet de spanning goed op te bouwen. ‘Gootje’ lijkt een normaal leventje te leiden. Ze heeft een goede band met vader August die kunstschilder is. Voor het slapengaan zegt haar vader haar bijvoorbeeld altijd even gedag. Het is hun ritueeltje. Maar al snel gebeuren er eigenaardige dingen. Papa zit maar te spelen met zijn ruimtepoppetjes en zegt dat hij signalen van Mars ontvangt. In plaats van een kus op haar bol geeft hij Margot de maanmannen om mee naar bed te gaan. Hij zondert zich af van het gezin en lijkt soms volledig in zijn eigen wereld gekeerd. De situatie in huis wordt steeds dreigender.

Door de pakkende omschrijvingen krijgt de lezer direct medelijden met het kind. Eerst is er de onmacht: waarom doet haar vader zo vreemd? Uiteindelijk gaat dat over in woede: vader moet nu echt eens normaal doen, want geen vriendin wil meer over de vloer komen. Het is mooi om te zien hoe de beleving van Margot van haar vaders gedrag gedurende de roman verandert. Plooij kruipt daarbij helemaal in de huid van het tienjarige meisje en weet haar gedachten en gedragingen weer te geven alsof ze zelf die leeftijd heeft. Subliem weet Plooij ook de benauwde sfeer van de jaren vijftig op de lezer over te brengen. Ze beschrijft dit niet met zoveel woorden, maar uit de gedragingen van de personages maak je op dat het in die tijd als een schande werd gezien als een familielid geestelijk niet in orde was. Vuile was hoorde je niet buiten te hangen en alles bleef binnenskamers.

In de familie wordt niet gepraat over de ‘ziekte’ van August en Margot wordt overal buiten gehouden. Tantes en ooms vertellen Margot dat ze moet bidden voor haar vader. Je voelt direct de onmacht van het kind. Het arme schaap voelt zich schuldig, want ze heeft haar gebedje voor het slapengaan weleens overgeslagen. Het zal toch niet zo zijn dat haar vader daarom ziek is?

Maanman is een goed geschreven psychologische roman waarin de schrijfster laat zien dat ze het talent bezit om lezers mee te trekken in de gedachtewereld van haar personages. De spanningsboog in het boek is goed opgebouwd, omdat de lezer dingen doorziet die de jonge Margot nog niet begrijpt. Hoewel het perspectief bij Margot ligt, zijn er tussen de regels door aanwijzingen over de uitkomst van het verhaal verborgen die de oplettende lezer kan oppikken. Ook de problemen van de vader zijn waarheidsgetrouw beschreven. Het gevoel dat Plooij weet op te wekken door de gedachtespinsels van Margot, is benauwend en past precies bij de situatie waarin het kind zit. Ondanks het kindperspectief is de roman nergens kinderachtig. Juist het meebeleven van het bewustwordingsproces van Margot dat haar vader iets mankeert, maakt het verhaal interessant.