Culturele ontworteling als basis voor ellende
Zo zoet als de titel klinkt, zo bitter is de realiteit voor de Turkse Servi, hoofdpersoon in Öznur Karaca’s Marsepeinen vingers. De Vlaamse auteur schrijft een debuutroman over het land waar ze is geboren. Op een minimalistische en afstandelijke manier die het verhaal recht doet en kracht meegeeft, maar halverwege ook een beetje gaat vervelen.
Servi is nog maar een tiener als ze Huseyin ontmoet met zijn stoere leren jack. Hij is precies wat een meisje op die leeftijd wil. Servi trouwt en vertrekt met haar nieuwe schoonfamilie vanuit Turkije naar België, om daar een bestaan op te bouwen. Haar halve leven al fantaseert ze over het Westerse paradijs en over de grootse dingen waarvoor ze gelooft dat ze is voorbestemd. Hoe ver blijkt de realiteit verwijderd van die voorstelling.
De Turkse migrantenfamilie leeft met elkaar in één klein huis. Alles wat de aangetrouwde meisjes die in het huis wonen doen, staat in het teken van hun schoonmoeder een tirannieke matriarch. Met haar blote handen boent Servi de was schoon. De gloednieuwe wasmachine mag ze niet aanraken. Al het geld dat ze verdient met werken in de fabriek, moet ze direct afgeven. Al snel krijgt Servi kinderen. Die slapen bij haar op de kamer. Huseyin blijkt een bullebak, en een schuinsmarcheerder. Haar kinderen, de meisjes althans, moeten feilloos gehoorzamen en gehoor geven aan de grillen van hun vader en oma en hoewel Servi een aantal vergeefse pogingen doet, voor zelfontplooiing of het opbouwen van een sociaal leven buiten de familiekring, is geen ruimte.
Ieder hoofdstuk representeert een jaar van Servi’s leven. Jaar in jaar uit maakt ze alleen maar ellende en onderdrukking mee. Direct bekruipt je de vraag: achter hoeveel voordeuren gebeurt dit? Hoeveel verborgen leed is er in ons ‘Westerse paradijs’? Hoeveel schijnbaar normale vrouwen, leven er in westerse landen in moderne slavernij? Onder het strenge regime van schoonmoeder, man, of een ander familielid? Een beangstigende gedachte. Zeker als je ziet wat die onderdrukking doet met een mens.
Servi berust in haar lot, heeft nog amper vechtlust. Niet voor haarzelf én niet voor de kinderen. Karaca heeft een afstandelijke manier van beschrijven. Nooit kom je echt bij Servi’s gedachten. Nooit doorgrond je haar werkelijk. Is dat het masker wat ze opzet om de situatie draaglijker te maken? In dat geval is het knap gedaan van de schrijfster. Een troosteloosheid overvalt de lezer, de donkerte, de grijste van het verhaal van het meisje dat wel een vrouw wordt, maar zich nooit aan het juk van haar migrantenfamilie weet te onttrekken. Maar zich ook niet meer thuis voelt in het land van haar roots.
Die manier van schrijven schept ook op een andere manier een afstand tussen lezer en hoofdpersonage. Nooit leef je echt intens mee met het meisje, ook al voel je haar ellende wel. Als dan het ene verschrikkelijke voorval zich op het volgende blijft stapelen, lijk je wel gevoelloos te worden en dat is het moment dat het verhaal in kracht afneemt. Het ontbeert in dat opzicht contrast. Tegenover de onderdrukking en verschrikkingen staat geen lichtpuntje, geen enkel sprankje hoop en raar maar waar, dat verveelt op een gegeven moment.
Het is een klein manko aan een mooi, maar afschrikwekkend verhaal van een vrouw die altijd een meisje is gebleven. Die haar kinderen niet kan behoeden voor het verschrikkelijke ongeluk dat ook haar trof. Het laat je nadenken over de problematiek van ontworteling van je cultuur. Van migranten die vreemd zijn in hun nieuwe land, maar ook steeds verder ontvreemden van hun thuisland. Het geeft een inzicht in familierelaties en in hoeveel een mens kan verdragen, puur door emotioneel afwezig te zijn.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Vera van Winkelen
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
