Spaans kolonialisme en slavernij

Met De vrouwen van de suikerrietplantage (vertaald door Joke Mayer en Fennie Steenhuis) levert Ildefonso Falcones zijn zesde historische roman af. Spelen al de andere boeken zich uitsluitend af in Spanje, wisselt de setting in dit boek af tussen Cuba in de tweede helft van de 19de eeuw en huidige Spanje.
Visueel verrast de binnenkant van zowel cover als achterflap met een tekening van suikerriet. Zoals zijn andere boeken, is ook dit boek weer een vuistdikke roman waarmee je vele uren zoet bent.

Het boek begint heftig met een meisje van een jaar of elf, Kaweka, die samen met honderden andere slaven aankomt in Cuba. Ze is ontvoerd vanuit Afrika en haar zusje is tijdens de overtocht overleden. Cuba is op dat moment een kolonie van Spanje. Alhoewel de slavernij officieel afgeschaft is, blijven de Spanjaarden met slaven werken in de overzeese provincies.

"Het was weliswaar verboden om in mensen te handelen, maar het was niet strafbaar om ze te bezitten, dus werden er, met de hulp van corrupte gezagsdragers en op winst beluste suikerproducenten, nog steeds heimelijk slaven naar Cuba gebracht, een van de laatste koloniale bezittingen van het ooit zo uitgestrekte Spaanse rijk."

Aan de andere kant is er het verhaal van Lita, een gekleurde jonge vrouw die bij een bank in het huidige Madrid werk. Haar moeder is al jaar en dag bediende bij de familie Santadoma, zoals ook haar moeder dat was. Wanneer ze zich verdiept in de financiën van de bank, ontdekt ze de oorsprong van de rijkdom van de bankenfamilie.

Het verhaal over de slavernij is beenhard. De manier waarom de slaven behandeld worden, de zweepslagen, de lange werkdagen, onmenselijke behandeling en geen rechten zijn niet anders dan andere verhalen over slavernij. Er komen verschillende expliciete seksscènes tussen slaven onderling in het boek voor. Deze scenes vond ik overdreven en overbodig.
Het karakter van Kaweka komt meteen tot uiting, opkomen voor anderen, rebels en koppig somt het wel op. Ze heeft ook de gave om in contact te staan met de goden en het zijn die goden die haar leven bepalen, ja zelfs overhoop gooien. Kaweka moet constant de afweging maken: doen wat haar hart haar zegt, wat haar verstand haar zegt of wat de goden zeggen. Dat ze zich aansluit bij het verzet en daar een leidinggevende rol gaat spelen, lijkt logisch.
Kaweke staat er als karakter en is gedetailleerd uitgewerkt. Dit staat in schril contrast met Lita in Spanje. Ik kon weinig sympathie voor haar opbrengen.
Lita komt op mij over als een golddigger en erg op zichzelf gericht, egoïstisch. Het deel dat zich in het huidige Spanje afspeelt staat bol van de clichés tussen armen die goed doen en altijd gelijk hebben en rijken die fout zijn.

Tot nu toe heb ik alle boeken van Ildefonso Falcones gelezen, maar deze gaat niet blijven hangen. Er was te veel herhaling vooral in de verhaallijn over Kaweka, dat had gerust enkele honderden pagina's minder gemogen waardoor dit verhaal sterker zou zijn.
Dit boek brengt wel wat bij over een stuk Spaanse geschiedenis waar ik niets van afwist, namelijk de overheersing van Cuba, de suikerrietplantages en de slavernij. Ook het belang van het spirituele en de godenverering hebben me wel wat bijgeleerd.

Met dank aan Luitingh-Sijthoff Uitgevers.