21e-eeuwse verhalen met een boodschap

'Slaven van het afbrokkelende beton. Ze zullen als peren hangend aan hun eigen stropdas in de naar zuur specie ruikende kelders aan hun einde komen.' Een zin die er niet om liegt, zoals je wel meer aantreft in Anna in kaart gebracht. Hij komt uit het verhaal over een ijdele architect wiens leven op instorten staat (‘De Architect’). Niet voor niets gaat het hier over de dodelijke lelijkheid van moderne massabouw: een metafoor van wat er mis is met onze samenleving, aldus Marek Sindelka.  

Met de elite die in Tsjechië nu de dienst uitmaakt heeft Sindelka niets op. Snijdend beschrijft hij de sfeer op een feest waar Anna tussen dit soort figuren terechtkomt. 'Ook de zogenaamde dertigers dansten hier, de welbewuste, gezuiverde lieden die struikelend hun jeugd al achter zich hadden gelaten'. Maar er is nog hoop. Tegenover de decadentie van de architect en zijn zelfzuchtige kliek staat een parallelle gebeurtenis tussen een spontaan meisje en een onzekere student. Ook dit mysterieuze meisje zou een Anna-verschijningsvorm kunnen zijn. In ‘Onroerend goed’ verklaart de auteur haar zijn liefde. Zo mooi als zíj is gebouwd, zoveel goedheid als ze uitstraalt...  

In het laatste verhaal (‘Kristalgroei’) loopt een vakantie van Anna en Lenka met hun jaloerse partners helemaal uit de hand. Lenka kennen we dan al uit het verhaal ‘Te Zwaar Geschut’, waarin haar partner even helemaal de weg kwijt is. Lenka verlaat haar vriend, maar Anna gaat een nieuwe levensfase in: haar vriend en zij vinden elkaar weer en ze wordt zwanger. Anna zal de moeder zijn van een hopelijk betere generatie Tsjechen.  

Er zijn overigens ook verhalen waarin de Annafiguur minder prominent aanwezig is. In ‘Een Kopie’ neemt ene Andrea definitief afscheid van haar vriend als ze een knap, mysterieus meisje heeft ontmoet dat haar laat zien hoe uitzichtloos het leven met deze egoïstische Matej is. Een mijnwerker blikt in ‘Dukla, Darov, Salm’ terug op zijn kortstondige carrière in de apocalyptische ondergrondse wereld, die treurig tot een einde kwam, net als de mijnbouw in Tsjechië zelf.  

Omdat de flaptekst zo veel belooft en uitgever Das Mag zulke aardige promotiecampagnes voert waren de verwachtingen over Anna's schoonheid hooggespannen. Hebbanlezer Eus Wijnhoven was echter niet helemaal onder de indruk: 'kan ik nu zo slecht kaartlezen of ben ik te veeleisend?' Anna geeft zich inderdaad niet gemakkelijk gewonnen. De structuur van het boek doet een beetje denken aan The Blind Assasin van Margaret Atwood: je moet het boek twee keer lezen om het te doorgronden. Maar dan heb je ook wat.  

Anna in kaart gebracht is een fraai opgebouwde verhalenbundel die de vergane dromen en de restjes hoop op een beter wereld van de vroege 21e eeuw in woorden weet te vangen. Geschreven door de man die niet alleen chroniqueur is van de morele crisis in Tsjechië, maar, gezien de ontwikkelingen in de EU en Rusland, van een heel continent. De kortzichtige dertigers en veertigers van nu hebben een materialistisch monstrum gecreëerd. Inspiratie voor een verhevener toekomst moet komen van de jonge Anna's en van de generatie die zij gaan voortbrengen.