Vier sterke, ontroerende novellen van F. Springer gebundeld

Boeken van herinnering: viermaal liefde, verraad en verlangen tegen een internationale achtergrond. F. Springer lees je om zijn elegante, internationaal georiënteerde schrijfstijl, zijn humor en zijn compassie met de menselijke onmacht. En tussendoor pik je ook nog wat op over geschiedenis en politiek.

Vaak wordt Springer, pseudoniem van Carel Jan Schneider (1932 - 2011), geassocieerd met de tijd dat Indonesië Nederlands gebied was. Dat klinkt een beetje oubollig, maar laat je daardoor niet van de wijs brengen. Zijn verhalen zijn universeel. Hij stróóit met zinnen die je bijblijven. Als scherp observator zet hij in karakters een paar woorden neer. Zelfs politieke ontwikkelingen neemt hij subtiel op de hak, zoals het absurde compromis dat sommige staatssecretarissen zich volwaardig Kabinetslid mochten optreden. "Bezuiden Wuustwezel mag die zich toch minister noemen?"

In Tabee New York wordt onder de oppervlakte een spel van aantrekken en afstoten gespeeld. De aparte sfeer op het consulaat in de Amerikaanse wereldstad (stempels zetten, officiële feestjes, drukte om niks) wordt raak neergezet. Tegen deze achtergrond ziet de ik-figuur totaal onverwacht zijn jeugdvriendin terug. Ze is getrouwd met het naarste jongetje uit de klas. De ontmoeting roept knap beschreven flashbacks op over gelukkige en minder gelukkige momenten uit hun gezamenlijke jeugd. De liefde vlamt meteen weer op.

In het met een Bordewijkprijs bekroonde Bougainville is ieder personage een eiland. De geest van een van de klasgenoten, jammerlijk verdronken, zweeft tijdens een reünie boven de bijeenkomst. Tussen hem en het mooiste meisje van de klas heeft zich veel meer afgespeeld dan iedereen weet, wat de verdrinking in een heel ander licht zet. In het derde verhaal, Bandung-Bandoeng, beschrijft Springer meesterlijk de mentale ondergang van een afgeserveerd politicus. Chris beseft na een confrontatie met een taxichauffeur die hem totaal doorgrondt dat zijn hele carrière een leugen is die begon toen hij zijn jeugdvriend in de steek liet. Het is maar de vraag of er nog een weg terug bestaat.

Kandy speelt zich deels af op het eiland dat ooit Ceylon werd genoemd. Destijds een Britse kolonie, nu bekend onder de naam Sri Lanka. Een groepje kinderen krijgt een bijzondere band, maar is er nu iemand vermoord of niet? Later blijkt dat ieder zich de gebeurtenissen anders herinnert. Twee van de jonge mensen hebben een bijzondere band maar raken elkaar kwijt in de chaos als de Nederlanders na de oorlog Indonesië moeten verlaten. Als ze elkaar jaren later weer ontmoeten, is er veel veranderd in hun levens. Een typisch geval van ‘niet spreken over deze’, zoals Couperus Indiëgangers zo mooi liet zeggen in zíjn Indiëromans.

Springer/Schneider werkte in plaatsen als New York, Bangkok en Teheran. Wat veel indruk op hem heeft gemaakt is de Japanse bezetting van Indonesië in de Tweede Wereldoorlog. De Nederlanders, ook de kleine Carel Jan, werden in één klap de veilige cocon van de elite uitgejaagd en in concentratiekampen gesmeten. Scénes uit die tijd komen regelmatig terug in zijn werk. Echt autobiografisch is het meestal niet, eerder geromantiseerd. ‘De waarheid schuilt niet in de feiten maar in het mooiste verhaal’, was zijn vaste antwoord op vragen hierover.

Springer’s beschouwende, droog-humoristische schrijfstijl maakt de vergelijking met Nederlandse schrijvers moeilijk. Hella Haasse (1918-2011) heeft toch wel een erg Nederlandse inslag. Adriaan van Dis (1946) – ook internationaal - schrijft meer vanuit een persoonlijk perspectief. Schneider zelf wilde liefst worden vergeleken met een buitenlandse auteur. Zijn grote voorbeeld was F. Scott Fitzgerald, bekend van de fijnzinnige verhalen over buitenstaanders die in een dynamische wereld verzeild raken. Het vele malen verfilmde The Great Gatsby was ‘s mans lievelingsboek. Er wordt gezegd dat zelfs de initialen F.S. verwijzen naar de succesvolle Amerikaan.

Leuk initiatief van uitgeverijen Rainbow en Querido om een nieuw publiek op betaalbare (12 Euro) wijze met deze schrijver te laten kennismaken. Vier bijzondere verhalen voor één prijs: pak die kans.  In de woorden van literatuurgoeroe Pieter Steinz: “Ik zal nooit ophouden iedereen te wijzen op de geweldige novellen van F. Springer”.