Een vrouwenvriendschap, maar ook een geschiedenis van Hongarije
"Ik heb haar vermoord. Ik wilde haar helpen, maar ik heb haar vermoord."
De deur gaat over vriendschap, over schuldgevoel en over het gevaar dat je liefde niet herkent omdat die wordt gegeven op een andere manier dan jij dat zou doen. En misschien ook wel over Hongarije, het land waarvan de machthebbers het de schrijfster zo moeilijk hebben gemaakt.
"Ik ga niet zomaar iemands vuile was doen." Als de bejaarde maar vitale Emerence bij het schrijversechtpaar binnenwandelt om het huishouden uit het slop te trekken, is het niet zij, maar haar werkgeefster die wordt geballoteerd. Emerence werkt keihard en is al snel onmisbaar. Haar heerschappij over het huis van de twee intellectuelen duurt van het eind van de jaren vijftig tot ver in de jaren zeventig. Soms is Emerence dagenlang ergens anders bezig, om dan 's avonds laat de keuken te boenen of de tapijten in het bad te soppen zodat er niet gedoucht kan worden, maar het is ook Emerence die zomaar eten komt brengen als er er weer 's niet is gekookt.
De ik-figuur, die grote overeenkomsten vertoont met de schrijfster zelf, schat Emerence (Grieks voor ‘onverwelkbare schoonheid’ - vast geen toeval) aanvankelijk totaal verkeerd in. Wat gebeurt er allemaal bij die vrouw achter de voordeur? Zo beschikt Emerence over een hoop mooie spullen van een joodse familie die in de oorlog uit Hongarije verjaagd is. Heel verdacht. Later vertrouwt Emerence haar toe dat de vork totaal anders in de steel zit. Magda Szabó spaart zichzelf niet: "ik was kwaaddenkend en naïef."
Magda wil deze complexe moederfiguur op háár manier liefhebben en kan woedend worden als haar eigenzinnige hulp haar hooghartig afwijst. "U moet nog veel leren, mevrouw." Toch ontstaat er een goede band. Dankzij het werk van Emerence kan haar opdrachtgeefster zich ontwikkelen. Een hond die ze adopteert wordt grotendeels door Emerence opgevoed. Emerence zorgt voor de echtgenoot als die ziek is. Hij helpt Magda te begrijpen hoezeer zij haar nadat ze op haar manier zoveel heeft gegeven, ontzettend heeft gekwetst. Als Emerence ernstig ziek is gaat Magda namelijk gewoon op studiereis, ondanks de signalen van de oude vrouw dat ze nu iets moet teruggeven. Tot aan Emerences dood toe liegt Magda er maar op los, over de ontruiming van Emerences huis, over de toekomst, overal over.
Achteraf dringt pas door dat ze haar werkster, die misschien minder kennis maar veel meer wijsheid bezit dan zij, zwaar heeft onderschat. Emerence blijkt ondanks een vreselijke jeugd voor een hoop mensen goed werk te hebben gedaan en belangrijke posities te hebben gehad. Ze was zelfs de geliefde van een bekende politicus. Met haar egoïsme en gemakkkelijke leugens heeft Magda de vrouw veel verdriet gedaan, maar nu is het dus te laat. Het schuldgevoel dat de ik-figuur daarover heeft is zelfs aanleiding tot het schrijven van het boek. Dit wat-heb ik-er-een-zooitje-van-gemaakt-sentiment zit diep ingebakken in de Hongaarse ziel, volgens sommigen het meest melancholische volk op aarde. Niet voor niets is in dit land het roemruchte Szomorú Vasárnap (sombere zondagmiddag) gecomponeerd, zo treurig dat mensen er spontaan door uit het raam sprongen.
Weinig recensenten gaan in op de parallellen met de ontwikkelingen in Hongarije. Daarmee doen ze Magda Szabó tekort. Voortdurend wordt verwezen naar de impact van het communisme op de Hongaarse samenleving. Grootgrondbezit opgeheven: de schrijfster in de verte in haar ouderlijk huis en de landerijen zien die zijn afgepakt. De ik-figuur en haar man leunen onder andere op Emerence omdat ze te lijden hebben onder de censuur: de Stalinistische autoriteiten verbieden hen te publiceren en ze zijn voortdurend bang om opgepakt te worden. Begrijpelijk: de partijleider uit die tijd, Mátyás Rákosi (1892-1971) zette mensen bij tientallen voor het vuurpeloton.
Bij één recensent sloeg vooral de moeder-dochterdynamiek van het boek in als een bom: plotseling begreep ze dat haar moeder op háár manier van haar dochter probeerde te houden. "Na het lezen van dit boek was ik een ander mens." Nóg een reden om De deur te lezen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van VictorDLV
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
