Wat als… de Nazi’s WO II hadden gewonnen?

De Nazi’s zijn de baas over de wereld, de slavernij is weer ingevoerd en de Verenigde Staten zijn bezet gebied. Aan de hand van de levens van gewone mensen ontrolt zich in De man in het hoge kasteel een beklemmende alternatieve geschiedenis. Prachtig vertaald door Irving Pardoen en binnenkort als serie op Amazon tv. Philip K. Dick is weer helemaal terug.

Het verhaal begint met de belevenissen van meneer Tagomi, een onzekere beambte van Japanse afkomst die door toeval op het wereldtoneel van de geschiedenis wordt gesmeten. Met een door een handwerksman nagemaakte Colt redt hij het leven van een Japanse gezant die het verraad van de Duitse machthebbers aan de Japanners aan het licht zal brengen. Net als in de Eerste Wereldoorlog is dit schot uit een handvuurwapen de vonk in enorm kruitvat. Want wat is er aan de hand: Roosevelt werd vermoord voor hij de VS uit zijn isolationistische cocon kon halen en zijn zwakke opvolger liet de boel op z’n beloop. De Duitsers hebben het oosten van de VS bezet en de Japanners het westelijk deel. De Duitsers voelen zich als wereldheersers superieur en de Japanners hebben een diep wantrouwen jegens die blonde bluffers. Terecht, zoals dus blijkt.

Dit is niet de enige reden dat de boel op klappen staat. Juliana, ex-vrouw van de handwerksman, leert een kerel kennen die een huurmoordenaar blijkt te zijn in dienst van de Duitsers. Hij heeft het gemunt op de auteur van ‘De sprinkhaan sleept zich voort’, een belangrijk, bijna mystiek boek dat alle personages aan het lezen zijn. Stap voor stap komen we achter waar dat over gaat: het beschrijft de realiteit die wij als werkelijkheid ervaren (maar ook weer niet helemaal). Dat boek wordt door de Duitsers natuurlijk als gevaarlijke fantasie gezien: als de realiteit uit het boek echt is, waar blijft dan 'hun' realtieit?

De auteur zegt dat hij in een fort, genaamd ‘het hoge kasteel’ woont. Ook deze waarheid blijkt vals te zijn. Belangrijker nog is de vraag of Juliana kan voorkomen dat hij wordt vermoord. Staan de vrouwen in traditionele sf letterlijk aan de kant, bij Dick is het de vrouwelijke hoofdpersoon die als een Lara Croft schietend en scheldend een beslissende rol speelt in het verrassende, typisch Philip K. Dick-achtige einde van het boek.

Dick kent zijn klassiekers en pikt er precies de momenten uit die de wereldgeschiedenis hadden kunnen veranderen, zoals de veldslagen in Afrika die de Duitsers hadden kunnen winnen als de Britten niet net even slimmer waren. Je kan De man in het hoge kasteel ook lezen als pleidooi voor stabiliteit in de wereld: de vrede en de vrijheid die we allemaal heel gewoon vinden was er bijna niet geweest en kan met door een paar dictatoriaal ingestelde machtswellustelingen worden uitgeveegd.  In de realiteit van De sprinkhaan wordt China door de VS gekoloniseerd, dat is wat het werk van Dick zo verontrustend maakt: er is altijd een diepere laag en niets is zomaar ‘waar’.

‘Een werk van kosmische proporties’, schreef de Britse krant the Guardian. Dick was zijn tijd bij het verschijnen van dit boek in 1962 ver vooruit - niet voor niets komt hij steeds opnieuw in de belangstelling. Veel van zijn werk is verfilmd: het vormde de basis voor Blade Runner en Minority Report. Tijdgenoten Robert Heinlein en Isaac Asimov zullen best een beetje bang zijn geweest van de bebaarde reus met de priemende ogen en unheimische verhalen. In de auteur van het boek over de sprinkhaan kan je de wat megalomane Dick zelf zien. Zijn angstfantasieën kregen uiteindelijk dermate de overhand dat hij diverse zelfmoordpogingen deed. Uiteindelijk was het een beroerte in 1982 die hem nekte.

Fictie op de grens van de waanzin - helemaal van deze tijd. Slimme zet van uitgeverij Lebowski. Speciaal compliment voor de prachtige vertaling van Irving Pardoen, die leest als een trein. Hij ‘deed’ ook thrillers van Nicci French en boeken over de Tweede Wereldoorlog. Precies de ingrediënten van De man in het hoge kasteel. Vast geen toeval, zou Dick waarschijnlijk gezegd hebben.