Het boek dat alles verklaart

Deels psychologische roman, deels literaire sf, deels horror, en personages zo levend dat lezers smeken hen niet te laten sterven - Justin Cronin sleept zijn lezers mee in een heroïsche strijd. Voor wie nog niet is ingevoerd in het universum van de Oversteek: de prijs die de mensheid betaalt voor het streven van een stel wetenschappers ons onsterfelijk te maken is dat we bijna uitgeroeid worden door een virus. Het slotdeel van de trilogie (andermaal ruim bemeten met 800 pagina's) bevat indrukwekkende episoden. Soms doet ‘De oversteek’ - groot versus klein, gewone mensen die de hoofdrol spelen - denken aan het werk van sf-icoon Philip K. Dick.

In deel 1 en 2 regende het al veldslagen met bloeddorstige viralen en duistere manipulaties door de Twaalf, een bende die de wereld wil overheersen. In deel 3 bereikt de stijd een hoogtepunt. We komen meer te weten over de rol van Josh Lear bij de megalomane plannen. De Twaalf ontkomen niet aan hun straf. Romantische momenten zijn er ook: zo komt de sympathieke Caleb uit deel 1 terug en wordt Alicia verliefd. Wat ongezegd bleef wordt verklaard, compleet met spetterend einde. 'De oversteek is wat mij betreft één grote roman die in delen wordt gepubliceerd', zei Cronin daar zelf over in een interview met Hebban. Daar heeft hij dan wel meer dan 10 jaar over gedaan. ‘Ik schreef vaak ’s nachts naast mijn baan als en het zorgen voor mijn gezin. Niets heeft me voorbereid op het wereldwijde succes van de romans’.

In deel drie zal blijken wie er achter de wandaden van de twaalf leiders van de viralen zat: ‘We hebben de Twaalf alleen maar kunnen doden omdat hij dat toeliet’, zegt een van de helden in het boek. ‘Voor hem zijn we pionnen op een speelbord.’ Heldin Amy, volgens de schrijver gemodelleerd naar zijn dochter, vecht haar laatste strijd uit met dit meesterbrein. Die lust haar rauw: 'de dag waarop zij het tegen [de viralen] opnam was de gelukkigste in mijn lange, ongelukkige ballingschap. Zonder de alfa is er geen omega; zonder begin geen eind. Zal de schepper medelijden krijgen met zijn schepping? Binnenkort zullen we het weten. Het toneel is opgebouwd, de lichten worden gedimd, de acteurs staan klaar. Het kan beginnen.'

In een indrukwekkende terugblik gaan we Timothy Fanning begrijpen. Want hoe kon zijn zo positief begonnen leven zo dramatisch uitpakken? 'Ik ging. Ik werd besmet. Van iedereen die besmet werd, was ik de enige overlevende.' Cronin, inmiddels 55, heeft in die terugblik ook een reflectie op zijn eigen leven verwerkt. 'Niet dat het bij mij zo dramatisch toeging als bij Fanning. De klappen die hij van het leven krijgt heb ik toegevoegd om zijn handelwijze in de eerste twee boeken aannemelijk te maken. Maar in het thema van de mens die het goede wil maar het omgekeerde bereikt herken ik mezelf maar al te goed.'

Je zou 'De oversteek' als een zoektocht naar betekenis kunnen zien. 'Als je jong bent denk je er niet over na dat alles met één druk op de knop kan worden opgeblazen' aldus Cronin. 'Je ziet de ontwikkeling van de beschaving als lineair: eerst jaagden we op beesten, toen gingen we aan de gang met landbouw, toen kwamen de industriële revolutie en de informatietechnologie... Maar hoe bouwen we na een klap die bijna een eind maakt aan de mensheid de samenleving weer op? Wat gebeurt er als iedereen op zichzelf wordt teruggeworpen? Mijn boodschap is dat wat je erdoor sleept die paar mensen zijn die écht om je geven.'

Het meesterschap van een schrijver herken je als 'het' allemaal klopt, ook al is het universum waarin het verhaal zich afspeelt nog zo imaginair. Cronins karakters zijn geloofwaardig, het plot aannemelijk, de gelaagdheid zet aan tot nadenken. Niet voor niets noemden recensenten de reeks verslavend. Zal het goede het kwade overwinnen? Is er hoop voor de mensheid? Lees en huiver.