Voer voor puzzelaars

Sommige schrijvers laten zoveel weg dat je eigen verbeelding aan het werk wordt gezet. Waarom handelt de hoofdpersoon zoals hij doet? Waar draait de plot op uit? J.D. Salinger is daar een meester in. Intrigerend dus als er van hem een fraai uitgegeven en geïllustreerd bundeltje met nooit eerder herdrukte drie korte verhalen verschijnt, vertaald door Johan Hofs. Drie Amerikaanse zedenschetsen uit de jaren veertig die even zo goed hoofdstukken uit drie verschillende boeken hadden kunnen zijn. Prachtig boekje om in je hoofd mee bezig te gaan of om cadeau te geven. Of om in de trein te lezen: werking als 'conversation piece' gegarandeerd.

Het werk van J(erome) D(avid) Salinger (1903-1990) kan je niet los zien van de tijd waarin het is geschreven. Hoofdpersoon in zijn beroemde roman The Catcher in the Rye bijvoorbeeld is een nogal onaangepast figuur die het allemaal niet aankan en ook nog eens schrijft vanuit de inrichting waar hij met z’n zestiende al is beland. Honderdduizenden jonge Amerikanen zagen in het boek erkenning voor hun puberteitsproblemen. De schrijver als taboedoorbreker, met als specialisme ‘Adolescent Angst’. Salinger zou de jeugd bederven. Scholen wilden zijn werk verbieden. Hij dook min of meer onder.

'De Jongelui', het openingsverhaal in het boekje, is het allereerste dat ooit van Salinger werd gepubliceerd. Een meisje en een jongen, zij een beetje eenzelvig en hij een beetje een sukkel, hebben een soort anti-ontmoeting. Maar is hier niet meer aan de hand? Zij leeft in een fantasiewereld, wat misschien wel eindigt met een verblijf in een psychiatrische inrichting. Wat spookt ze uit in haar eentje ‘meer dan 20 minuten in de kamer van de ouders van haar vriendin’ (blz. 25)? Waarom schept ze op over wat er zou zijn gebeurd? Wil ze aan de ene kant wél, en de andere kant níét als volwassen vrouw worden beschouwd? Adolescent Angst. Misschien is deze buitenstaandster wel een alter ego van de jonge Salinger zelf…

In het tweede verhaal zijn het een broer en een zus die langs elkaar heen praten. Hij hangt een beetje de bink uit en zij ziet zichzelf als een soort femme fatale. Ook hier lijkt meer aan de hand te zijn. Ze ruziën meer als geliefden dan als een broer en een zus. Heeft het een bijbedoeling dat hij haar weg wil houden bij de mannen met wie zij vreemdgaat? Als de broer is vertrokken, komt de ware aard van de vrouwelijke hoofdpersoon boven. In dit verhaal is ook het latente racisme van de welstandige blanken voelbaar, net als in The Catcher in the Rye.

Derde verhaal: hoofdpersoon ziet ertegen op om zijn tante te vertellen dat hij voor het leger naar Europa gaat vechten tegen de Duitsers. Ook hier is niemand authentiek en praat iedereen langs elkaar heen. Tante blijkt zich al lang te hebben voorbereid op wat hij gaat zeggen, al is dat in een andere realiteit. Een enkel Salinger-bijzinnetje zet zo’n verhaal weer op z’n kop: ‘dat was het enige dat ze [van de ouders van de hoofdpersoon] hebben teruggevonden toch, die pet?’ (blz 60). Wat is dat nou weer voor ramp die daar na-echoot? Puzzels, puzzels, puzzels.

Maar 35 verhalen en een paar van zijn romans vond Salinger het goed genoeg om te laten herdrukken. Deze drie horen daar dan weer niet bij: ze zijn rechtenvrij. Journalist en schrijver Auke Kok, die een nawoord schreef, is al zo aangetast door de wereldwijde drang om de schrijver te duiden dat hij ook hier de regie van Salinger vermoedt. Dit boekje is volgens Auke een opmaat voor een heleboel nieuw werk van de cultschrijver dat gaat verschijnen. Zijn nalatenschap zou een heel programma omvatten met nieuwe verhalen. Er staat dan ons nog wat te wachten: een vrouw die een relatie met hem had, beweert dat Salinger alleen al in het jaar dat ze met elkaar omgingen, twee romans schreef!