Intelligente, geëngageerde Shakespeare-bewerking

"Plotseling is zijn wraak zo dichtbij dat hij hem kan proeven. Hij smaakt naar biefstuk: rauw! Om die twee gezichten te zien! Hij wil ze zien lijden! 'We doen De Storm', zegt hij." Felix zal de twee verraders die zijn succes hebben gestolen eens even te grazen nemen door ze onder te dompelen in zijn versie van Shakespeares wonderlijkste toneelstuk. Hoofdpersoon in die wraakfantasie, de basis voor Margaret Atwoods boek, is hertog Prospero. Hij is gedumpt op een eiland. Zijn kans komt als een schuit met zijn vijanden in de buurt vaart: met magie laat hij ze denken dat ze schipbreuk lijden en zijn ze als was in zijn handen. De geest Ariel legt de complotten die ze smeden bloot en zo bewerkstelligt Prospero hun ondergang, en zo gaat het ook met Felix Phillips in de roman. Vernederd en uit zijn ambt als festivaldirecteur gezet door zijn tweede man en een handlanger. Wanneer hij een baantje aanneemt als toneelleraar in een gevangenis meet hij zich niet voor niets de schuilnaam Hertog aan. De dag dat zijn verraders - die zich omhoog hebben gewerkt tot ministers -  de gevangenis bezoeken, laat hij hen in een ingenieus met het toneelstuk verweven val lopen.

Heksengebroed begint een beetje zoekend. Een gefrustreerde toneelregisseur reageert zich af. Maar dan. Het plot komt op gang. Drama. Romantische verwikkelingen. Briljante vondsten, zoals dat er alleen in de termen van het toneelstuk gevloekt mag worden ("Addergebroed! Tor en vleermuis plage ze!"). Spanning. En uiteindelijk... sensatie. Catharsis, zoals de Bard het ook graag zag. Net zoals in het oorspronkelijke stuk speelt een groot deel van het verhaal zich op één dag, op één plaats af. Ook hier een verloren dochter Miranda, die haar vader goede zaken influistert. Net als Prospero in het toneelstuk is Felix in het boek de regisseur die de gebeurtenissen stuurt.

Meer nog dan een moderne bewerking van het toneelstuk is deze roman een pleidooi vóór humane behandeling van gedetineerden en tégen gemakkelijke bezuinigingspolitiek. "Ze vinden het tijdversplling. Ze vinden jullie tijdsverspilling. Jullie educatie kan ze niet schelen, ze willen dat jullie dom blijven. Ze zijn niet geïnteresseerd in de fantasiewereld, ze begrijpen niets van de bevrijdende werking van de kunst", laat Atwood haar alter ego zeggen. Zijzelf is ook niet te beroerd om de lezer te helpen met een samenvatting van De Storm achterin het boek. Die zou je eigenlijk vooraf moeten lezen om er nog meer van te genieten.

Het jonge Canada (nog maar sinds 1931 onafhankelijk) brengt bijzondere schrijvers voort. Douglas Coupland (Generation X), Alice Munro (De liefde van een goede vrouw) bijvoorbeeld. De onlangs overleden cultdichter Leonard Cohen: ook Canadees. Atwood zelf is niet zomaar een auteur uit Toronto: ze studeerde aan Harvard en gaf les aan verschillende universiteiten. Ze schreef een literatuurgids, was vicevoorzitter van de Writers' Union of Canada, en voorzitter van een lobbygroep die politiek gevangengezette schrijvers probeert te vrij te krijgen. Haar inzet heeft geholpen de Canadezen te doen realiseren dat ze literair meetellen.

Atwood speelt in Heksengebroed op een intelligente, geëngageerde manier met een geliefd toneelstuk. Zo leuk kan Shakespeare zijn, lijkt ze ons te willen zeggen. De sfeer is Engels-beschaafd, zoals in Een goede raad van J.K. Rowling of een Agatha Christie. Verhalen in een verhaal zijn Atwoods specialisme. In de speurdersroman The blind assassin, alom gelauwerd, raakt de hoofdpersoon verwikkeld met zijn romanfiguren. The Handmaid's tale, een feministisch getinte toekomstfantasie waarin een soort Ayatollahs de macht grijpen in de VS en de klok 100 jaar terugzetten, was een wereldwijd succes.

'Moderne bewerking' is meestal een eufemisme voor troep. Niet bij Margaret Atwood. Heksengebroed is een elegant boek waarvoor je een klein beetje huiswerk moet doen. En dan is er een hoop te genieten.