James Worthy en het Justin Biebereffect

James Worthy, pseudoniem van James Pugh (1980) begon met schrijven toen hij 15 was. Mottenballen voor de ziel bevat honderden stukjes van zijn hand, de afgelopen 10 jaar gepubliceerd in onder meer Parool en JFK. James is aanvankelijk nog jong genoeg om zichzelf erg interessant te vinden: hij schrijft over zijn seksuele ervaringen, zijn onzekerheden en zijn eerste knokpartij. Als hij verhuist naar Amsterdam-west komt hij in aanraking met de rapculuur en zijn jongens met een Marokkaanse achtergrond zijn beste vrienden; het racisme dat zij voortdurend ervaren raakt hem diep. Later realiseert hij zich het belang van familie, krijgt hij vaste verkering en wordt zijn eerste kind geboren. Baby’s zijn niet langer "gremlins met klompvoetjes". Hij gaat zich zorgen maken om de wereld die hij voor zijn zoon achterlaat. Als halve buitenstaander in de Nederlandse cultuur (zijn moeder is Brits) maakt hij zich druk om het gebrek aan tolerantie naar vluchtelingen en het felle 020-versus-010-antagonisme.

James heeft het over dingen die jonge mensen bezighouden. Dat is mooi. Minder mooi is dat je voor onbeholpen taal (de ‘mislukte metaforen’ waar NRC zich zo aan ergerde) de bundel op een willekeurige plek kan openslaan. James’ vriend Boris gaat dood aan kanker ('De geboorte van een lijkwagen'). Samen gaan ze naar een pretpark om als "twee ineengevlochten swastika’s" voor de laatste keer van de waterglijbaan te gaan. Swastika’s? Ineengevlochten? En hoezo wordt een lijkwagen ‘geboren’?

Of wat dacht je van "zij zat drie vingerkootjes dik in haar glinsterende scharrelvlees" ('Lewinsky'). Jasses. Kippenvlees moet je toch nooit met je handen aanraken? "Ze was een figurant in het eigen lichaam" ('Een tros pruimen'). Wie speelt dan de hoofdrol? Wat doet dat ‘het’ daar? En dan de mottenballen uit de titel: hoezo zijn drank, drugs en scientology voor de ziel van zwakke mensen als kamfer voor vochtige kleding? Zijn verslavingen en sektes bestrijders van insecten die je hersens opeten?

Van het autobiografische James Worthy (sekshongerig Amsterdammertje knokt zich door puberteit) werden er 20.000 verkocht, mede door James’ campagnes op sociale media. James heeft weinig literaire pretentie, zegt hij zelf: ‘ik schrijf voor niet-lezers'. Zijn roman Zwarte Sylvester (ongeneeslijke zieke 17-jarige ambieert carrière als seriemoordenaar) vond weinig genade bij de critici, maar hielp de auteur aan bekendheid als (ervarings?)deskundige op het gebied van probleemjongeren. Worthy trad op in talkshows en deed mee aan een realityprogramma.

James Worthy, pseudoniem van James Pugh, is inmiddels 36. Hij was ooit een van de jeugdige stemmen in het snel verouderend koor - Henk Hofland was 88 (!) toen hij vorige week stierf - van stukjesschrijvers. Columns zijn momentopnamen. Ze moeten behoorlijk wat in zich hebben willen ze eeuwigheidswaarde krijgen. En zo goed zijn die van James nou ook weer niet. Mottenballen voor de ziel lezen is als een playlist luisteren met alleen maar hits van Justin Bieber. Ooit, toen je het op je vijftiende voor het eerst hoorde, klonk het leuk. Maar achter elkaar gezet gaan de beperkingen van die stem je snel ergeren.