Zelfhulp met Zuid-Amerikaanse zonnigheid

Wat doe je als je bekend bent van tv en 'het' zomaar voorbij is? Coke smokkelen? Een kind maken bij een vrouw van 20? Daar is Jörgen Raymann veel te slim voor. Nadat zijn show werd gestopt en zijn beleggingen ('ik had tenslotte economie gestudeerd') waren verdampt, vond hij zich zelf opnieuw uit. Je hoort hem nu in Ask me anything op BNR Nieuwsradio ('een uur lang betaald met mensen praten over dingen die ik interessant vind'). Hij zet zich in voor goede doelen. En hij schreef een boek.

In dat boek brengt hij de lessen in praktijk die hij jarenlang met veel bravoure aan anderen had verkocht tijdens zijn motivatiespeeches: hou jezelf een spiegel voor, ga op zoek naar wat anders voor je je verveelt. Zelf vindt hij nu dat hij te lang doorging met wat hij deed. 'Ik was zelf blijven hangen in wat ik deed'. Die eerlijkheid maakt het boek aantrekkelijk. Genadeloos rekent hij af met de oude, ijdele Raymann. 'Ik was arrogant geworden. Ik hoefde me niet meer voor te stellen aan mensen, iedereen kende mij toch.’

Raymann zoekt raad is een zelfhulpboek, maar ook een autobiografie. Pa was een prominent figuur in Paramaribo, onder andere betrokken bij de democratisering van Suriname. Hij werd door Bouterse kapotgemaakt; zijn accountantspraktijk klapte in elkaar en na een hartaanval moest de nog maar 14-jarige Jörgen hem helpen bij de dagelijkse verzorging. Traumatisch, maar toch bleef hij overeind. Zo goed zelfs dat hij kon gaan studeren. Niet bij de prille economische faculteit van de Anton de Komniversiteit maar bij de Erasmus in Rotterdam. Daar hoorde hij van het overlijden van zijn geliefde oudere zus - ze was maar 23 toen ze plotseling overleed. Jörgen zat met  19 jaar 8.000 kilometer verderop in Nederland machteloos te wezen.

Raymann kon er niet meer tegen en zwichtte voor de pillen en de coke. Zijn vriendin Sheila, later de vrouw die hem op z'n ijdelst ('ik bracht elke maand 20.000 Euro binnen') tolereerde en later uit de put trok toen het misging wist van niets. Na een paar mislukkingen volgde hij de raad van anderen op met zijn 'praatjes' geld te gaan verdienen. Eerst door voorstellingen in zijn eigen restaurant in Paramaribo (waar het typetje 'tante Es' ontstond), later in Nederland. Al snel kwamen de aanbiedingen voor tv-werk. Raymann pakte alles aan. De naïviteit dat het nooit op zou houden verwijt hij zichzelf nog het meest. 'Ik was die succesvolle presentator met een kleurtje, de enige op de Nederlandse tv. Ze zouden vanzelf naar me toekomen. Toch?' Nee dus.

Zonder inkomen stort Raymann zich op de zelfhulpboeken en ontdekt positiviteitsgoeroe Napoleon Hill (1883 - 1970), bekend van Think and grow rich, en zijn tegenpool Alain de Botton, auteur van Statusangst. Als voorloper van het neoliberalisme vindt Hill dat je vooral je best moet doen en met gelijkgestemden tot grote hoogte (lees rijkdom) kan komen. De Botton waarschuwt juist weer voor teveel van materialisme. Maar beiden bevelen aan niet in de slachtofferrol te gaan zitten. Een andere goeroe, Steadman Graham heeft een succesvolle partner en had àlle redenen om achterover te gaan hangen maar besloot op wilskracht zélf iemand te worden.

Raymann, intelligent, scherp, maar toch vrolijk en aaibaar, bereidde de weg voor mensen als Humberto Tan en de in Curacao geboren Jandino Asporaat en is zo te lezen een prettiger en wijzer mens geworden. De tijd van het grote geld is voorbij, maar hij zet zich in voor goede doelen, heeft lol met zijn dochters en is nog steeds bij zijn Sheila. 't Is niet hoe je valt, maar hoe je opkrabbelt, luidt een Engels spreekwoord. Die boodschap kan niet vaak genoeg herhaald worden.