Deels psychologische thriller, deels ideeënroman
1968. James Earl Ray strandt in Lissabon nadat hij Martin Luther King heeft doodgeschoten. Toevallig de plek die Antonio Muñoz Molina als romanonderwerp later succes zou brengen. Herinneringen lopen door elkaar. Rays alcoholistische moeder die maar kinderen bleef baren en ze vervolgens verwaarloosde. De atlas die James krijgt van een goedwillende leraar die iets in hem ziet, door moeder verpatst voor drank. Stompzinnige overvallen die hem voor jaren in de gevangenis doen belanden. En dan. Het geweer dat hij koopt omdat iets hem zegt dat hij een daad moet stellen. In zijn gedachten wordt hij een held en tegelijk volksvijand nummer een. Dat valt overigens behoorlijk tegen.
Minutieus volgt Muñoz Molina de omtrekkende bewegingen die Ray maakt om uit handen van de politie (‘er zijn 3000 agenten op deze zaak gezet’) te blijven. Met knullig vervalste paspoorten ontsnapt hij maar net aan wantrouwende douaniers. Hoeren en hotelhouders herinneren hem als een eenzaam en dwangmatig persoon. Dan weer geeft hij zich uit voor zeeman, dan weer voor verkoper van toiletproducten. Geld om te overleven rooft hij bij elkaar. Vroeg of laat gaat dat natuurlijk fout. Je zou bijna medelijden krijgen met deze treurige figuur. 'Wat ik bewonderenswaardig vind in deze roman van Muñoz Molina is dat hij de slechterik […] heel menselijk neerzet', aldus Hebbanredacteur Soraya in haar Boekenpraat met collega Lindy.
In de andere verhaallijnen gaat Muñoz Molina terug naar de stad waar in 1987 een van zijn eerste romans (Winter in Lissabon) speelde. Hij was toen nog straatarm en op zoek naar succes. Nu keert hij terug als met prijzen overladen lid van de Spaanse schrijversacademie. Manhaftig probeert hij drie verhalen te mengen: dat van de Martin Luther King-moordenaar, dat van de schrijver als jonge kerel en een soort ‘nu’, waarin de auteur terugkijkt op zijn eerdere leven. Muñoz Molina (1956) is duidelijk niet achter de tekstverwerker gaan zitten om het de lezer gemakkelijk te maken - en dat is ook wat er wringt in dit boek. Af en toe denk je ‘laat die onderbrekingen maar weg, hoe gaat het nou verder met James Earl Ray’, zo goed kruipt de auteur in het hoofd van deze man in paniek. Deels psychologische thriller, deels ideeënman - een hele kluif dus. Misschien maakt het boek zelfs wel een beetje slagzij door de ambitie waarmee het is beladen.
Aan de andere kant: met deze dromerige, associatieve stijl maakt de auteur al naam sinds het semi-autobiografische Maanstorm (jongen op zolderkamer fantaseert over maanlanding) en De nacht der tijden (Spaanse architect vlucht naar VS en denkt aan achtergelaten vrouw en kinderen). Wie is geïnteresseerd in Spaanstalige literatuur, kan niet om Muñoz Molina heen. Sterker nog, hij is een must voor wie houdt van fantasierijke verhalen in de traditie die ergens begon met Cervantes in Sevilla en zich vertakt tot in Colombia (García Márquez) en Peru (Vargas Llosa).
Reageer op deze recensie