Juliet tussen duisternis en licht
James Bond. George Smiley. Jason Bourne. Spionnen. Mannen. Maar hoe zit het met de vrouwen die een groot deel van het werk doen? De achttienjarige Juliet Armstrong wordt in 1940 geronseld door MI5 - de wonderlijke wereld van de contraspionage. Alleen al haar haar sollicitatiegesprek, dat om duistere redenen door een ervaren ondervrager van de verhoorafdeling wordt gevoerd:
"Iemand houdt een pistool tegen je hoofd: fascisme of communisme. Welke kies je? Je moet antwoord geven, anders ga je eraan."
Afgeluisterde gesprekken van Britse Nazi’s uittypen, daar begint het mee. Ze worden gerund door MI5-agent Godfrey Toby. Als die tenminste geen dubbelspion is. Want wie is de man in de jas met de Astrakan kraag met wie hij regelmatig stiekem enveloppen uitwisselt? En wat bedoelt zijn baas Perry met "het kenmerk van een goede agent is dat je niet weet aan welke kant hij of zij staat"? Bloedstollende avonturen volgen als Juliet infiltreert in ultrarechtse groeperingen.
Voor Atkinson is dit slechts een aanloop. In 1950 werkt Juliet overdag voor de dodelijk saaie schoolradio ("we is een soort osmotisch membraan tussen de BBC en de geheime dienst") waar haar vroegere MI5-baas opduikt als Perry de natuurdeskundige. De ‘flamingo’ die om 21.00 aankomt is code voor een overgelopen Tsjechische geleerde die haar flatje als schuilplaats gaat gebruiken (vandaar die roze vogel op het omslag van de Britse editie). De geleerde raakt prompt zoek en de Russische atoomgeheimen die hij meebracht ook. Nu moeten de lezers er écht hun hoofd bijhouden. Is er onder het duister nóg een laag, die alleen met infrarood licht zichtbaar te maken is?
Atkinson gaat verder dan de eveneens zeer Britse John le Carré (Tinker Tailor Soldier Spy): het gaat niet alleen om waarheid maar ook om identiteit. Want wie is die grappige, hunkerende Juliet werkelijk? Pion of juist de koningin in dit complexe schaakspel? Wat heeft de oorlogstijd met haar gedaan? Wie trekt er écht aan de touwtjes? We zitten zozeer in Juliets hoofd dat we dingen op haar manier gaan zien. Tot aan het eind Atkinson alles helder maakt en niets meer is wat het leek. Net Agatha Christie op haar best (De moord op Roger Ackroyd).
Honderdduizenden lezers over de hele wereld laat Kate Atkinson (York, 1951) gefascineerd ronddolen in haar schimmenrijken. De mysteries met in de hoofdrol Jackson Brodie werden verfilmd. In A God in Ruins (2015) volgen we een door WOII getraumatiseerde ex-piloot die zijn gezin overeind probeert te houden. ‘Darkness and light’ inderdaad. De fantasieën daarover begonnen al in Kates eenzame jeugd als enig kind van ouders die beschadigd uit de oorlog kwamen. ‘My parents were very reluctant to talk about their past’.
Sommigen zien iets ouderwets in haar aanpak. Zelf is Atkinson ook niet dol op de 21e eeuw: ‘ik hou me verre van de sociale media’. De gezaghebbende New Yorker ziet juist wel veel vernieuwends, zoals het vrouwelijke perspectief in een spionageroman. Kate spot bovendien met de conventies door de hoofdpersoon al op pagina 1 dood te laten rijden. En wat een vakkundigheid. De eerste sprongen door de tijd, die spelen in respectievelijk 1981, 1950 en 1940, zijn korte verhalen op zich.
Wat een boek. Atkinson grossiert in mooie zinnen en absurdistische terzijdes (‘between brackets’). Op de koop toe krijgen we nog een bere-interessante verantwoording en een literatuurlijst: veel van wat we lezen is echt gebeurd. Niet voor niets lijken de hoofdpersonages sterk op die van MI5-oprichter Maxwell Knight en infiltrante Joan Miller.
We hebben hier met een regelrechte classic te maken. In de Nederlandse ‘transcriptie’ - door vaste vertaalster Inge Kok - gaat onvermijdelijk wel iets verloren van de ‘Engelsheid’: als Atkinson het heeft over de Pound of flesh (de vergelding uit Shakespeares Merchant of Venice) blijft er weinig over. (Een pond vlees? Huh?), maar so what. Gooi die zogenaamd eigentijdse ‘literaire thrillers’ aan de kant. Lees dít boek. Intelligent, tijdloos, toegankelijk en spannend. Unputdownable, zouden de Britten zeggen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van VictorDLV
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
