Een stille strijd om het drijfzand te overleven

"Het drijfzand was iets levends. De zandkorrels veranderden in gruwelijke tentakels doe een mens opslokten. Een vleesetend zandgat."

"Toen ik te horen kreeg dat ik kanker had, kwam die angst weer terug. En ik was er totaal door overrompeld, realiseer ik me nu.
Ik werd door dezelfde angst overvallen als bij het drijfzand. Ik spartelde om niet naar beneden gezogen en opgeslokt te worden. Het besef dat ik aan een ernstige, ongeneeslijke ziekte leed, verlamde me."

Om grip te krijgen op het dramatische nieuws dat hij kanker heeft, grijpt Henning Mankell (1948) op majestueuze wijze terug naar zijn jeugd. Het geeft hém de houvast waar hij zo naar op zoek is. Het geeft de lezer een verrassend kijkje in zijn wereld en zijn visie op de wereld.

De meesten van ons zullen Henning Mankell kennen als de auteur die de Wallander-serie schreef. Een reeks over inspecteur Kurt Wallander uit Ystad. Minder bekend is dat Mankell daarnaast ook literaire romans, jeugdboeken en toneelstukken schrijft en dat zijn boeken in meer dan dertig landen worden uitgegeven. Inmiddels kan bij dit indrukwekkende oeuvre zijn laatste boek worden toegevoegd: een aangrijpende autobiografie.

Hoewel kanker het aanknopingspunt was van deze biografie, is het geenszins een huilebalkenboek of zelfs maar een boek over kanker. Ja, natuurlijk vertelt hij over zijn angsten, maar dat doet Mankell op een prachtige en literaire manier. Zo wijdt hij een van zijn verhalen aan Testament, wat meer gaat over de teloorgang van beschavingen dan over het verdelen van zijn bezittingen.

In korte verhalen weeft hij zijn persoonlijke leven en ervaringen, gedachten en zijn kijk op de wereld, zijn leven, ziekte en eindigheid met die van de wereldgeschiedenis. Soms neigt het boek daardoor van de hak-op-de-tak te gaan, wat maakt dat je je hoofd er goed bij moet houden om de draad in het grote verhaal te kunnen blijven volgen. Dan vraag je je af waarom Mankell dit vertelt en wat het met zijn leven en ziekte te maken heeft. Hij sleept je mee van hort naar her, naar alle plekken waar hij gewoond heeft of die veel voor hem betekenen. Soms kan dat vermoeiend zijn. 
Toch is Drijfzand niet een boek dat je snel weglegt of snel zal vervelen. Het blijft aan je trekken en laat je nadenken over alles waar Mankell zelf ook over nadenkt. Het boek gaat op een filosofische manier in op belangrijke levensvragen en zet daarmee ‘hoe het is om te leven met een levensbedreigende ziekte’ in een verfrissend, nieuw perspectief. Als een die bij het leven hoort.

Met Drijfzand slaagt Mankell erin een boek neer te zetten waarin centraal staat wat het betekent om mens te zijn. Hij vertelt over liefde en jaloezie, over moed en angst.

"Ik voerde een stille strijd om het drijfzand te overleven."

Mankell vond zijn levensvreugde terug toen hij erin slaagde zichzelf te bevrijden uit het drijfzand dat hem dreigde op te slokken.