Een fascinerende reconstructie

Toen Alexander de Grote aan zijn Perzische veldtocht begon, op de leeftijd van eenentwintig jaar, had hij al liefgehad, had hij verlies gekend, had hij gedood en had hij overwonnen. De roem die hij in deze veldtocht oogstte, is vastgelegd in de geschiedschrijving en vinden we ook terug in onze geschiedenisboeken. Maar over zijn vroege jeugd en vorming tot de jonge man die van alle Alexanders ‘de Grote’ werd genoemd, weten we eigenlijk niet zoveel. De geschreven bronnen over zijn jeugd zijn schaars en datgene wat er wel is, is geromantiseerd en vermengd met mythen en legenden.

Alex Rowson, Britse schrijver en producer van BBC documentaires over archeologie, deed onderzoek en wist geschreven bronnen te combineren met recente archeologische vondsten. Als een ware archeoloog heeft hij alle stukjes en brokjes opgegraven en samengevoegd tot één verhaal, het verhaal over Alexander de koningszoon die opgroeide tot Alexander de Grote.

‘Het opvoeden van kinderen is vol risico’s: als het lukt, is het vol strijd en zorg geweest en als het niet lukt, is de pijn erger dan alle andere.' (Democrites van Abdera, vijfde eeuw v Chr.)

Met de eerzuchtige Olympias als moeder die slangen hield als huisdier en koning Filippos II als vader die altijd ergens bezig was met oorlogvoeren, is baby Alexander voorbestemd voor een grote toekomst. De voortekenen bij zijn geboorte wijzen daar op. Zijn moeder trekt Leonidas aan voor een vroege opleiding, maar zijn vader vindt het beste onderwijs nog niet voldoende voor zijn veelbelovende zoon. Op negenjarige leeftijd begint Alexanders militaire training en krijgt hij les van de filosoof Aristoteles. Wanneer hij op zijn zestiende voor het eerst meegaat in een campagne tegen het opstandige Tracië, laat hij zien over uitzonderlijk militair inzicht te beschikken en zijn vader daarin op zijn minst te evenaren. Vier jaar later wordt zijn vader vermoord en neemt Alexander diens plaats in als koning van Macedonië. Na eerst orde op zaken te hebben gesteld in de opstandige delen van zijn rijk, maakt hij zich klaar om het Perzische rijk te veroveren. Hij is niet langer een jongen met een droom, maar een man met een missie.

De jonge Alexander bevat een duizelingwekkende hoeveelheid aan informatie. Er zijn beschrijvingen van het landschap en het dagelijks leven in de steden ten tijde van de opgroeiende Alexander, redevoeringen van de Atheense staatsman Demostenes tegen Filippos II, het raadplegen van het Orakel van Delphi, het belang van Homeros voor studenten in de Oudheid en verhalen van Ploutarchos en Xenofon. Maar er is ook het verhaal hoe Alexander aan zijn paard Boukefala kwam, of het verslag van de opgraving van een koningsgraf in 1977. Het lijkt onmogelijk hier een leesbaar geheel van te maken, maar Alex Rowson is daar als documentairemaker wonderwel in geslaagd. Het resultaat is een fascinerende reconstructie van de ontwikkeling van een koningszoon in een veranderende wereld. Het is een breed toegangelijk en uiterst leesbaar verhaal, verduidelijkt met kaarten en een enkele tekening. Het katern kleurenfoto’s van archeologische vondsten is daarbij het kersje op de taart.
Voor een deel van de lezers zal dit meer dan voldoende zijn. De lezer die het boek als studiemateriaal wil gebruiken, vindt achterin nog een lijvig Glossarium met belangrijke mensen, volkeren en plaatsen, Noten per hoofdstuk met bronverwijzing en tot slot een Register met paginaverwijzing.
De jonge Alexander mag dan het debuut van Alex Rowson zijn, het is in deze vorm ook een standaardwerk dat iedere liefhebber van de geschiedenis van de Oudheid graag onder handbereik zal houden.