Balans in het verhaal rond Israël en Palestina

Rashid Khalidi heeft stevige kritiek op staat Israël, en op de PLO, de VS en diverse al dan niet Arabische belangengroepen. Mooi in evenwicht, zou je zeggen, maar dat is het niet. Het is de Palestijnse blik op de 100-jarige oorlog in het Midden-Oosten. En dat mag ook wel, na dik 100 jaar zionistische propaganda.

Khalidi betoogt dat Israël een (19e eeuwse) koloniale veroveringsoorlog voert. Daar is wel wat tegen in te brengen. De verschillen met wat bijvoorbeeld Nederland in Indonesië en Suriname deed zijn groot. Maar dat doet niks af aan zijn centrale stelling: Israël doet er alles aan om zich een gebied toe te eigenen. De oorspronkelijke bewoners (vooral Palestijnen) moeten plaats maken. En hij geeft het ene na het andere gruwelijke voorbeeld. Samen met een enorme kracht.

De rol van diverse Palestijnen in het conflict is in het boek te vinden, maar relatief klein: de vroege aanslagen (rond 1917), de latere zelfmoordaanslagen op bussen, de corruptie, het gekonkel, het amateurisme, het gebrek aan onderlinge samenwerking en dergelijke zijn er, maar zwaar onderbelicht. Door de Palestijnen als slachtoffer neer te zetten, zet hij een oplossing op nog grotere afstand.

Bovendien: Iedereen die de Europese Joodse geschiedenis een beetje kent, voelt ook wel aan dat het Joodse volk een veilige plek verdient. Een democratische staat in een regio waarin politieke grilligheid en repressieve overheden de overhand hebben. Maar is dat een geldig argument voor de keiharde politiek van Israël? De democratische rechtstaat Israel is er alleen voor de Joodse inwoners, niet voor de Arabieren. Hun rechten worden met voeten getreden.

Deze opsomming, in de complexe internationale context, laat vooral zien hoe vaak het gebeurde. Je moet voorzichtig zijn met vergelijkingen met andere gevallen van bezetting, moord en genocide, maar de systematische aanpak (met deportaties, vergelding, aanslagen, terreur, propaganda en zo) lijkt wel heel erg op de jaren ‘33 en ‘45 rond Duitsland. Dat maakte dit boek nog duidelijker dan 50 jaar Nederlandse en Engelstalige kranten lezen.

Laten we de staat Israël niet verwarren met het Joodse volk. De context waarin je geboren bent, is geen excuus voor vooroordelen. Maar een staat is een constructie, een (gemeenschappelijke) keuze. Dit boek (met zijn eenzijdigheid) geeft ons heel veel argumenten om de staat Israel niet te willen blijven verdedigen met een tachtig jaar oud excuus. Met een bijbelse mythe, met taaltrucs en historische drogredenen. De ultrarechtse politiek van de staat Israël is ook in het nadeel van de Joden. Ik denk deze politiek meer bijdraagt aan het antisemitisme (vooral van Arabische jongeren) dan aan de veiligheid van de Joden.

Een complex boek van een nog veel complexer probleem, dat voorlopig nog niet ten einde is. Zoals Khalidi zegt: het eindigt bij een wederzijdse erkenning van gelijke rechten. Of het eindigt als een van de twee bevolkingsgroepen verjaagd of vernietigd is. Je wordt er niet vrolijk van. Maar wat balans in de discussie was welkom.