Intrigerend eerbetoon aan een grootvader

De man die weg moest is het onwaarschijnlijke maar zeer pijnlijke verhaal over de grootvader van Frances Sanders.
In 1943 werd hij vanwege economische delicten onthoofd.
Het lijkt alsof haar grootvader, Jacob Dirkmaat, op de verkeerde tijd op de verkeerde plaats was.
Frances Sanders is van huis uit theaterregisseur en in 2018 duiken er bij een familiereünie bewaarde brieven op die een blik werpen op de levenswandel van hun opa Jacob Dirkmaat.
Sanders besluit een voorstelling over de intrigerende gebeurtenissen te maken en duikt in het verhaal. Op basis van de bewaarde brieven, gesprekken met familieleden, historici en deskundigen ontspint zich de geschiedenis van Jacob Dirkmaat. De theatervoorstelling Jacob D werd vanwege de corona pandemie als podcast uitgebracht en vormde tenslotte de basis voor dit boek.
Ook bezoekt ze de plaatsen waar het leven van haar grootvader zich heeft afgespeeld. Van het leven in een streng christelijke gemeenschap in Broek op Langedijk tot het frivole Wenen.
Jacob Dirkmaat wordt in een groot gezin in Broek op Langedijk geboren en wordt koopman en handelaar in groente en fruit. Hij heeft een grote bewijsdrang en probeert verder te kijken dan Broek op Langedijk.
Het zit Jacob niet mee, zijn vrouw overlijdt, met de kinderen vertrekt hij naar Amsterdam en tot overmaar van ramp krijgt hij ook nog eens een ongeluk.
Hij beproeft zijn geluk in Oostenrijk, maar vanwege de internationale regelgeving kan dit niet in groente en fruit. Via via raakt hij betrokken bij de handel in lompen, het opkopen daarvan en het laten verwerken tot garen en stoffen.
Ondertussen is de annexatie een feit en heeft Oostenrijk te maken met nazi Duitsland. Jacob bemoeit zich niet met politiek maar de politiek wel met hem. De nazi’s hebben een streng regime wat betreft stoffen die nodig zijn voor de uniformen van de soldaten.
Vanuit Berlijn komt er een opdracht om de lompenhandel aan een grondig onderzoek te onderwerpen en Jacob was onvoldoende op de hoogte van de wet en regelgeving, die ondertussen ook nog werd aangescherpt.
Het heeft er alle schijn van dat er een voorbeeld gesteld moest worden waar Jacob Dirkmaat het slachtoffer van werd.
In Wenen woont Jacob Dirkmaat samen met Mimi Wiesnar, eerst zijn hospita en later zijn geliefde. Dankzij haar brieven is er een duidelijk beeld van het leven van Jacob in Wenen.
Op 2 juni 1943 komt er een eind aan het leven van Jacob Dirkmaat door de guillotine.
Het nawoord is geschreven door Friedrich Forsthuber,president van het Landesgericht für Strafsachen in Wenen, hij duidt daarin de roerige tijden van de wereldpolitiek en het verstoren van de democratische rechtsorde.
Een link met de huidige tijden in Europa is snel gelegd.
Forsthuber pleit voor het blijven herinneren van verzetsstrijders en slachtoffers van dictaturen.
Frances Sanders heeft een fascinerende familiegeschiedenis geschreven, zeer goed gedocumenteerd. Het boek leest als een trein, je voelt sympathie voor Jacob en het eind is zeer bedroevend. Het is een prachtig eerbetoon aan haar grootvader geworden die ze nooit heeft gekend.
Met dank aan uitgever Atlascontact voor het beschikbaar stellen van dit prachtige boek voor mijn eerlijke mening.