De lange ochtend van de Middeleeuwen
Aan de rand van de wereld, geschreven door rasverteller, historicus en omroeper Michael Pye "gaat over de herontdekking van een verloren wereld en over wat die wereld voor ons betekent: het leven rondom de Noordzee in een tijd toen reizen over water nog de eenvoudigste manier van verplaatsen was, toen de zee volkeren verbond en geloven en ideeën transporteerde." Dit boeiende verhaal neemt de lezer mee in een tijdmachine naar een wereld waar we ons heden ten dage niets meer bij kunnen voorstellen.
De auteur beschrijft minutieus hoe de landen rondom de Noordzee gevormd werden door diezelfde zee. Die geeft haar diepste geschiedenisgeheimen prijs en legt zo volkeren bloot waar je als klein kind op de basisschool voor het eerst over hoorde vertellen: Germanen, Franken, Friezen en niet te vergeten de Vikingen (denk aan de strijd om Dorestad!). Aan de rand van de wereld is geen doorsnee geschiedenisverhaal, maar geeft een tijdsbeeld weer waarin de Noordzee haar macht en kracht duidelijk laat zien in de levens van gewone mensen, ambachtslui, spionnen, monniken, handelslui en tal van andere interessante persoonlijkheden. De zee als metafoor voor de geschiedenis van de middeleeuwen en de werking van die zee op de levens van mensen worden op sommige plaatsen prachtig uitgewerkt door middel van poëtisch taalgebruik: "Er waren slechts eeuwen van leven, en de trage, verdrietige terugtocht van dat leven terwijl het zand landinwaarts werd geblazen en er maar weinig van waarde achterbleef, behalve natuurlijk de doden." Dit verhaal is een eyeopener: Het leven van onze voorouders moet niet bekend komen te staan als ‘duister’, maar moet veranderd worden in de ‘lange ochtend’ van de middeleeuwen.
Dit boek neemt je via een inleidend woord mee naar achtereenvolgens de opkomst van het geld en de economie, de eerste nederzettingen, de wetenschap, het seksuele leven van de middeleeuwers, het bedwingen van de natuur (toen ook al!), recht en onrecht en eindigt met een uitgebreid hoofdstuk over de stad en de wereld om de middeleeuwer heen. In dit laatste stuk schitteren de contouren van de moderne wereld en begint deze wereld vastere vormen aan te nemen. Niet alles is meer vanzelfsprekend, maar de visie ‘Eerst zien, dan geloven’ is in opkomst. Zoals Pye zelf beschrijft: "We bevinden ons niet meer in de marge van de geschiedenis. Het gaat nu om essentiële dingen, om de veranderingen in attitude die onze wereld mogelijk hebben gemaakt."
Michael Pye weet de lezer vanaf het begin te boeien. Fraaie volzinnen, uitgewerkte anekdotes en gedoseerde humor zorgen ervoor dat je blijft lezen. Toch moet je het hoofd erbij houden. Gemakkelijk is het niet altijd. Veel details, namen, gebeurtenissen en jaartallen halen de vaart er soms een beetje uit. Maar dat vormt voor de geschiedenisliefhebber en degene die die liefde juist wil ontwikkelen vast geen probleem. Pye sluit zijn intrigerende boek af met een helder pakket aan noten waarmee hij zijn verhaal goed weet te onderbouwen. Een overzichtelijk register en een dankwoord complementeren het boek.
Meer en meer begint het de lezer te dagen: We hebben de wereld zoals die nu is te danken aan de middeleeuwers van toen: "Rondom de koude, grijze wateren van de Noordzee hebben oude dingen, marginale dingen, onmodieuze dingen ons huidige bestaan mogelijk gemaakt(…) Het is hoog tijd om al die dingen de plaats te geven die hun toekomt."
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Willem van Hartskamp
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
