'Pentekeningen' bij een moord
‘Het overvalt je even plots en onherroepelijk als ramen die versplinteren en muren die instorten. Stel je die beelden voor, maar dan zonder geluid.’
Wanneer Peter Vermeersch, schrijver en hoogleraar (KU Leuven), op een ochtend het bericht krijgt dat hij wordt opgeroepen zitting te nemen in de volksjury bij een moordzaak, rijzen bij hem tal van vragen. Al deze vragen monden uit in het boek Aantekeningen bij een moord. Niet alleen de auteur raakt gefascineerd en welhaast geobsedeerd door de rechtszaak, ook de lezer zelf overkomt dit.
Aantekeningen bij een moord is niet het eerste boek van Vermeersch, hij is mogelijk bekend van zijn boek Ex. Over een land dat zoek is. Daarnaast publiceert hij essays, proza en poëzie. Behalve genomineerd voor allerlei boekenprijzen, waaronder de AKO Literatuurprijs, heeft hij in 2016 de Prijs Letterkunde van de provincie West-Vlaanderen gewonnen.
De cover nodigt uit tot lezen, een rustige en haast verstilde tekening siert de voorkant van het boek. De silhouetten van de beklaagde in het beklaagdenbankje en die van de dader (of is het Peter Vermeersch?) tegenover elkaar afgebeeld; fijntjes en beeldig. Dank aan omslagontwerper Owen Gent.
Het motto voorin, een fragment uit een gedicht van begenadigd poëet Gerrit Achterberg, zelf ook dader van de moord op zijn hospita, verhaalt: ‘Er zijn dingen gebeurd, die niemand achterhaalt.’ Peter Vermeersch doet dit wel. Hij stelt vragen en neemt geen genoegen met vaagheden en halve waarheden. Gedetailleerd doet hij op journalistieke wijze verslag van de rechtszaak, vertelt hij over zijn medejuryleden en gaat hij, afstandelijk beschouwend en soms pijnlijk dichtbij komend, diep in op de vragen die hij stelt over geweld en rechtspraak.
Bijna metaforisch gaat hij in op het Paleis van Justitie waar de moordzaak op een bejaarde vrouw behandeld zal worden:
‘Een buitensporig paleis kon best dienen als overkapping voor onbevattelijke rituelen en menselijke raadselachtigheid. Het buitenproportionele van het gebouw weerspiegelde wat je er aan onhandelbaarheid allemaal in kon aantreffen: wrok, schuldgevoelens, straffen. Dat kon woekeren buiten elke maat. Als het daarover ging, moest dit paleis ons misschien maar permanent herinneren aan dat onhandig gewoel van ons.’
Observerend en met veel gevoel voor taal, wat bij Vermeersch volstrekt logisch is, beziet hij de juryleden, de dader en de nabestaanden. Je bent nooit alleen maar dader, wil Vermeersch laten zien. Er zit een wereld aan emoties en gedachtes achter een misdrijf. Ook vragen over emotiecontrole gaat de auteur niet uit de weg:
‘Hoeveel kon een jury aan? Wat als de familieleden van de beschuldigde gingen huilen? Wat als de nabestaanden gingen schelden?’
Wie antwoord wil krijgen op deze en tal van andere vragen, leze dit prozaïsche non-fictiewerk van Peter Vermeersch. Een boek dat aanzet tot bezinning, leest als een literaire roman en een bijzondere inkijk geeft in de wereld van rechtspraak en jury’s.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Willem van Hartskamp
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
