Middeleeuws spanning smullen

Vlakbij het fictieve dorp Ulewic – aan de westkust van Engeland - sticht een groep begijnen vanuit Vlaanderen een christelijke nederzetting van naastenliefde. Deze celibataire vrouwen bekommeren zich echt om de dagelijkse problemen van de dorpelingen, waardoor de macht van de landadel aangetast dreigt te worden. Ook de traditionele kerk en de nog sterk aanwezige heidense machten verzetten zich tegen deze verstoring van de eeuwenoude verhoudingen en de dreigende afbrokkeling van hun gezag.
De auteur geeft als inleiding een nuttig overzicht van de belangrijkste optredende personages. De kern wordt eigenlijk gevormd door een vijftal ik - personen, die door de hoofdstukken heen de gebeurtenissen vanuit hun perspectief beschrijven. Voornamelijk via drie leidsters van de begijnen – Martha’s genaamd – ervaart de lezer de gebeurtenissen. Ook door de ogen van de dorpspriester en via een dorpskind bekijkt men deze middeleeuwse wereld, waarin het leven voor de overgrote meerderheid meestal kort en wreed is. De tastbare alledaagse sfeer van onderdrukking, geweld en magie is onmiddellijk voelbaar, als één van de Uilenmeesters – gemaskerde heidense onderdrukkers - een dorpeling op wrede wijze laat merken, dat een lijfeigene niets te vertellen heeft. De dorpelingen vechten vaak tevergeefs voor hun naakte overleven en de begijnen proberen hun nederzetting op de Engelse kust tegen alle weerstand in te laten voortbestaan.
De personages komen allemaal echt tot leven, met hun angsten en onzekerheden, hun menselijke zwaktes, hun moed der wanhoop, hun overtuigingen en hun twijfels. Hier geen bordpapieren karakters, maar mensen van vlees en bloed, waarmee men zich makkelijk kan identificeren. Dat de Uilenmeesters (The Owlkillers is de Engelse titel) een paar honderd bladzijden in het boek niet echt voorkomen, is voor het leesgevoel niet echt belangrijk, maar achteraf wel enigszins merkwaardig. De voortdurende confrontaties tussen heidendom en christendom, tussen bijgeloof en ratio, tussen traditie en verandering, tussen oude heersers en de drang tot emancipatie zorgen toch wel voor een zeer boeiende leeservaring.
Karen Maitland heeft zich goed in haar thema verdiept. Dit bleek al uit haar eerste historische thriller (Het gezelschap van leugenaars), en ook nu voelt men zich tijdens het lezen ondergedompeld in de veertiende eeuw, met ook toen extreme weersomstandigheden en de daaruit voortvloeiende problemen zoals regelmatige misoogsten, dodelijke ziektes en overstromingen. Bij de begijnen zijn o.a. de veeziektes en de misoogsten veel minder heftig en als er ook nog een heilige hostie bewaard schijnt te worden, komt het sluimerende conflict tussen de gemeenschappen tot een uitbarsting. Bij dit boek kostte het geen enkele moeite om 550 bladzijden geboeid te blijven. Aan het eind volgen zes bladzijden historische opmerkingen, waarin de historische achtergrond van de gebeurtenissen duidelijk geschetst wordt. Daarna volgt nog een overzicht met een uitleg van een aantal belangrijke begrippen, zoals dolkruid, ketelmuziek, zielschot enz. Deze thriller valt onder de categorie ”jammer, dat het leesavontuur nu al voorbij is”.