Het verdriet van Rusland volmaakt ontleed

De Franse schrijver Marc Dugain heeft met zijn verfilmde debuut De officierskamer gelijk al opzien gebaard. Zijn minder bekende vertaalde boek Gelukkig als God in Frankrijk beschrijft het leven van een verzetsstrijder tijdens WO II en zijn derde heeft de vroegere FBI chef J. Edgar Hoover als middelpunt. Nu is Une exécution ordinaire in het Nederlands verschenen. Hierin analyseert hij doeltreffend de vrijwel onveranderlijke samenleving die Rusland heet.
Het boek is verdeeld in zeven hoofdstukken, waarvan eigenlijk slechts één ervan een directe en indringende beschrijving geeft van het fatale lot van een in 2000 gezonken kernonderzeeër. Toch is dit hoogstens een cosmetisch minpuntje. De andere hoofdstukken brengen ondermeer de alledaagse terreur onder Stalin opnieuw tot leven. Ze tonen ons ook de geleidelijke ontpopping van een eerst anonieme KGB functionaris (“Pinokkio”) tot de huidige president van dit land. Ook wordt de lezer deelgenoot gemaakt van de mentaliteit in de leidinggevende rangen van het Russische leger, en we kunnen ons vooral inleven in de tragiek van een gewone familie vanaf de vijftiger jaren tot nu. Door allerlei actualiteitenrubrieken bekende namen als Tjetsenië, Moermansk, Barentszee en Stasi krijgen een concrete en persoonlijke dimensie.
De urologe Olga wordt in het eerste deel van het boek gedwongen om haar gave als magnetiseur te gebruiken om Stalin’s verslechterende gezondheid tot staan te brengen. Daaraan wordt haar familieleven als vanzelfsprekend opgeofferd. De gevolgen leiden als in een Griekse tragedie onafwendbaar decennia later tot een climax tijdens de ramp met de ”Oskar/Koersk”. Verschillende andere familieleden komen als tijdelijke hoofdpersoon tot leven en sterven (soms letterlijk) weer. Via enkele hoge officieren in de veiligheidsdienst van de Sovjet-Unie en het latere Rusland ervaren we als rode draad de heersende mentaliteit van de politieke elite. Ook voelen we de hechte kameraadschap en vriendschap tussen enkele romanfiguren in dit vaak ontroerende boek. Tegelijkertijd biedt deze literaire roman (nu eens echt van toepassing) een hoge mate van leesgenot vanwege de sublieme wijze, waarop Marc Dugain zijn karakters neerzet.
De intelligente vervlechting van het “gewone” leven van de gemiddelde Rus met “grote” politieke gebeurtenissen zorgde ervoor, dat ik enkele keren het boek kort weglegde om zodoende het einde uit te stellen. Deze faction roman levert verplicht leesvoer voor een ieder, die een unieke geschiedenisles en een spannende thriller gecombineerd wil zien met een bijna sociologische beschrijving van de Russische volksaard. Samengevat: kopen dit boek van ongeveer 350 boeiende bladzijden!