Gemiste kansen uit de 17e eeuw in de 21e eeuw

In de verhalenbundel Het zilveren pistool uit 2005 worden we door de schrijver - historicus meegenomen naar het Amsterdam van de Gouden Eeuw. De waterschout Willem Lootsman, een soort Baantjer avant la lettre, treedt in 3 van de 4 verhalen weer op als hoofdpersoon. Het onderzoek van de politieman wordt weliswaar uitvoerig beschreven, maar de manier waarop alles beschreven wordt, levert teveel “gapende ontspanning” op, waardoor het geen boek is, dat men in één adem uit wil lezen.
In drie van de vier verhalen is Lootsman weer de intelligente ontrafelaar van ogenschijnlijk ingewikkelde moorden. Het laatste verhaal – de Engeltjesmaakster – is grotendeels geschreven vanuit de optiek van de verdachte en dat is eigenlijk even een verademing. Pas helemaal aan het einde wordt Willem Lootsman eventjes opgevoerd, terwijl zijn zoon in dit verhaal over illegale abortus en de gevolgen daarvan wel een actief rolletje speelt.
Het grootste probleem van dit boek is dat de gebeurtenissen zich net zo goed in deze eeuw hadden kunnen afspelen. Het tijdsbeeld van de 17e eeuw komt slechts zeer mondjesmaat naar voren. Een groot manco is ook, dat vrijwel alle gebruikte begrippen, zoals o.a. waterschout (!) - fluitschip – kabbalist – parnassim – kurveh - privaat – binnenmoeder – palei – aterling – glazen sloep enz. helaas niet worden uitgelegd. Iemand, die niet thuis is in deze materie, zal hierdoor dingen missen, want een verklarende woordenlijst ontbreekt. De lezer zal dus de moeite moeten nemen om regelmatig het woordenboek erop na te slaan. En dat is niet iets wat het leesplezier bevordert. Omdat de schrijver geen tijdsbeeld schildert, maar zich beperkt tot het noemen van een flink aantal termen uit de Gouden Eeuw, is hij niet in staat om een goede sfeertekening te geven van een boeiende eeuw waarin de meeste mensen armer waren dan de term Gouden Eeuw doet vermoeden.
Helaas is zelfs maar een poging tot uitleg nergens te vinden, zodat veel informatie niet goed overkomt. De karakterbeschrijvingen van de hoofdpersonen geven ook te weinig nuances te zien, en door in één van de verhalen veel Jiddische woorden en uitdrukkingen te gebruiken wordt het inzicht in de strijd tussen verlichte geesten en dogmatici binnen de Joodse gemeenschap van toen er ook niet helderder op. De relatie tussen de schout en zijn chef is een karikatuur en de verhouding tussen de elite en hun zwoegende bedienden blinkt niet uit in enige nuancering.
Voor deze niet bijster geslaagde poging van Ashe Stil om ons verleden in een spannende setting dichterbij te brengen heb ik daarom maar één ster over. Het is niet anders.