Fantasie als wapen tegen de realiteit van Reykjavik in 1918

Sjón, een grote naam in de IJslandse cultuur. Hij publiceerde zijn eerste poëzie al op zijn zestiende. Daarna werd hij ook bekend door in de IJslandse muziek zijn steentje bij te dragen. Dit doet hij onder andere door een legendarisch stukje luchtgitaar te spelen in een videoclip van 'the Sugarcubes', in de persoon van Johnny Triumph. Binnen de IJslandse luchtgitaarscene wordt dit kunstje nog vaak als lichtend voorbeeld gezien voor de aanstormende luchtgitaristen.

Als het hierbij zou blijven in deze recensie zou Sjón toch wel enigszins tekort gedaan worden. Naast zijn poëzie en luchtgitaarkunsten, heeft hij ook de tekst geschreven voor Björk’s I’ve seen it all in de musical Dancer in the dark van Lars von Trier. Ook heeft hij een aantal boeken geschreven, waarvan Blauwvos in 21 talen vertaald is en waarvoor hij de IJslandse Literatuurprijs gewonnen heeft. Ook de jongen die nooit heeft bestaan is al in onder andere Amerika, Frankrijk, Duitsland en Nederland uitgegeven en heeft alle literatuurprijzen gewonnen die er in IJsland zijn.

De openingsscène van het boek is bijzonder te noemen. Sjón grijpt direct de lezer bij de lurven, door een surrealistisch beeld neer te zetten van de jongen die een oudere man oraal bevredigt. Dit doet hij op een manier die doet denken aan een openingsscène van een film van Quentin Tarantino of Sin City. Je bekijkt dit tafereel vanuit de ogen van de jongen, wat toch wat bijzonder aanvoelt gezien de activiteit die op dat moment door de jongen ten uitvoer gebracht wordt. De surrealistische setting blijft, het decor is Reykjavik ten tijde van de eerste Wereldoorlog, die op dat moment op zijn einde loopt. Dat is echter niet wat de bewoners van de IJslandse hoofdstad bezig houdt, dat is de zware griepepidemie die vele slachtoffers eist. Hoe verder het verhaal zich ontwikkelt, hoe meer de lezer te weten komt over de jongen.

In het verhaal lopen verbeelding en realiteit zwierend door elkaar heen. De jongen heeft een fascinatie voor films en kijkt alle voorstellingen in de bioscoop. Het, door de gebeurtenissen in de stad en elders in Europa, troosteloze decor en de worstelingen van de jongen zorgen ervoor dat hij de fantasie levendig hoogtij laat vieren. Dit geeft hem de benodigde kracht om beter om te kunnen gaan met de harde realiteit waar hij mee te maken heeft.

Sjón weet een kort, maar daardoor niet minder krachtig verhaal neer te zetten. Hij laat de lezer tussen verbeelding en realiteit van de jongen zweven op poëtische zinnen. Het surrealistische verhaal leest gemakkelijk. Richting het eind van het verhaal wordt de lezer eens temeer gewaar dat Sjón opnieuw een bijzonder boekje heeft geproduceerd.