Gezapig verhaal over zand en luchtkastelen

Een hologram voor de koning van Dave Eggers werd voor het eerst gepupliceerd in 2012. In verband met de boekverfilming die in het voorjaar van 2016 in de Nederlandse bioscopen verscheen, kent het boek nu een heruitgave in de vorm van een filmeditie. Eggers, in Nederland vooral bekend van Wat is de Wat, De Cirkel en Zeitoun, heeft de gave zich in zeer diverse personages, culturen en werelddelen in te leven en van daaruit een meeslepend en empathisch verhaal te schrijven, dat menig lezer in vervoering weet te brengen.

Dit boek speelt zich af in Saoedi-Arabië. Alan Clay is een Amerikaanse man van 45, die in meerdere karakteristieken symbool staat voor het failliet van de Amerikaanse maatschappij/ droom. Hij heeft een torenhoge schuld opgebouwd, niet alleen door een scheiding en de plicht van de alimentatie, maar ook door verkeerde investeringen en het afsluiten van flinke leningen bij goede vrienden en minder goede bekenden. Naast zijn schulden heeft hij ook nog de verplichting tot het betalen van het collegegeld voor zijn dochter, Kit. Alan heeft het grootste gedeelte van zijn leven bij een fietsfabriek in Amerika gewerkt. Hier heeft hij zijn grootste twijfelachtige eer behaald met het verplaatsen van de productie van de fietsen van dit oer-Amerikaanse bedrijf naar een goedkoper land (China).

Het IT-bedrijf waar Alan werkt, Reliant, krijgt de mogelijkheid mee te dingen naar een opdracht om de IT in Koning Abdullah Economic City in Saoedi-Arabië te gaan leveren. Deze opdracht biedt, samen met de aan een succesvolle opdracht verbonden bonus, een ideale uitweg uit de financiële kopzorgen van Alan. Om deze opdracht te winnen hebben Alan en drie medewerkers van Reliant een presentatie voor Koning Abdullah voorbereid, waarbij communicatie door middel van hologrammen centraal staat. Het wachten is echter op het moment dat de Koning zelf zijn opwachting maakt om de presentatie te aanschouwen. Dit wordt elke dag uitgesteld: “vandaag komt hij zeker niet, misschien morgen.” Tot het grote moment daar is verkent Alan de majestueuze stad in opbouw, reflecteert op de relaties met zijn dochter, buurman, vader en ex-vrouw, laat zich op sleeptouw nemen door Yousef (zijn persoonlijke chauffeur) en komt op verschillende manieren in aanraking met een cultuur die op bepaalde vlakken ver afstaat van zijn eigen.

Een hologram voor de koning is een boek dat makkelijk wegleest, een toegankelijke schrijfstijl heeft, die in het begin van het boek opgeleukt wordt met een aantal moppen. De thema’s van dit boek zoals duurzaamheid, eenzaamheid en de efficiëntie-maatschappij zijn aansprekend en ook verontrustend. Toch is het de leegte van het boek, niet alleen die van de woestijn die de Koning Abdullah Economic City is, maar ook van de personages en het verhaal zelf, die het boek geen goed doen. Alan spendeert een lange tijd in de woestijn, zonder dat er echt noemenswaardige dingen gebeuren. Als lezer verlies je het besef van tijd en voelen zijn dagen aan als weken. Het boek werkt toe naar een einde, waarin de thema’s van het boek samenkomen. Het komt echter vrij abrupt tot het einde van het verhaal, waardoor je als lezer enigszins teleurgesteld achterblijft.