De trots van Suriname

De twintigjarige Gili beseft dat hij in een uitzichtloze situatie zit in Suriname en droomt ervan om in Nederland te studeren om daarna als dierenarts aan de slag te kunnen. Het probleem? Geld. Zijn moeder knoopt de eindjes aan elkaar en kan financieel dus niets voor hem betekenen en de band met zijn vader is te slecht om hem om hulp te vragen. De overgebleven optie is om het springpaard Norbert klaar te stomen voor de aankomende wedstrijd en deze te winnen. In de dagen die voorafgaan aan de wedstrijd ervaart Gili de emoties van verlangen(s), liefde en verdriet. Tegen de achtergrond van de jaren 90 in Suriname worden de drijfveren van een twintigjarige ambitieuze jongeman blootgelegd.

Centaur biedt een bijzonder sfeervolle ambiance waarmee Suriname tot leven komt. De staat waarin diverse materialen verkeren en de verschillende levenswijzen van personages tonen het opmerkelijke verschil tussen arm en rijk, maar ook onderlinge aanspreekvormen en bijbehorende dialectwoorden zijn een aanwinst in de sfeerbeleving. De losbandige houding van de lokale inwoners is onweerlegbaar, maar zonder opgesmukte of negatieve klanken. Wellicht heeft de afkomst van de auteur hier mee te maken. Want wie kan de mentaliteit van Surinamers nou beter benoemen dan een Surinamer zelf? Chris Polanen, geboren en getogen in Paramaribo, kwam op twintigjarige leeftijd naar Nederland om iets van zijn leven te kunnen maken en hij werd, net als Gili, dierenarts. Het gemis aan het land bleef hem echter hoog zitten en hij besloot dat weg te schrijven in boeken. In 2017 debuteerde hij met de roman Waterjager. Centaur is zijn tweede roman, die veel vergelijkingsmateriaal met zijn eigen levensloop bevat.

Centaur heeft een tijdlijn van slechts drie weken, maar deze korte periode weet van Gili een man te maken. Hij wordt verliefd en ondergaat zijn eerste seksuele ervaringen, maar ook leert hij een duistere kant van het leven kennen. Zijn vader komt wegens politieke redenen in de gevangenis terecht en juist deze nare periode blijkt een leermoment voor beiden te zijn. Maar ook Hugo, zijn beste vriend en tevens de lokale versierder, vormt een belangrijk aspect in de stap naar Gili's volwassenheid. Wanneer die met levensbedreigende lymfeklierkanker in het ziekenhuis belandt, doet hij een boekje open over zijn vrouwenverleden. De onervaren Gili haalt tips uit de levensstijl van zijn vriend, terwijl het tegelijkertijd besef geeft aan dingen die hij juist anders zou willen doen. Zijn vriendelijke en positieve kijk op het leven zorgen voor een sympathiek karakter die je het beste gunt.

Gili's grootste steun en toeverlaat is echter Norbert. Hij werd in Nederland gefokt en heeft nog altijd moeite zich aan te passen aan het warme en vochtige klimaat van Suriname. Gili dramt zijn wil nergens door, maar traint het paard tot de grens die Norbert zelf aangeeft. Het wederzijdse respect dat hieruit is ontstaan heeft tot gevolg dat Norbert zich bij wedstrijden toch altijd volledig inspant. De band tussen de twee is bewonderenswaardig, maar Gili wijt het aan het feit dat hij Norberts gevoelens zelf ondergaat. Deze paranormale invloed brengt geen negatief gewicht in het verhaal, maar zorgt juist voor een andere invalshoek die nog meer sympathie voor Gili teweegbrengt. Meer dan ooit wil je dat het duo de wedstrijd wint zodat Gili een goed leven voor zichzelf kan gaan opbouwen.

Hoewel Polanen af en toe jargon gebruikt, maakt hij het zijn lezers toch niet te moeilijk. Het zijn woorden die hun oorsprong vinden in de paardenhouderij, maar mettertijd alledaags zijn geworden. Je kunt, met woorden als 'biks' en 'tuig', nog nauwelijks van een belemmering spreken.

Centaur is een sfeervolle coming-of-age roman waarbij de goede en minder goede eigenschappen van het land en haar inwoners respectvol worden omschreven. De sympathieke Gili weet je hart te strelen; het surrealistische laagje is een aanvulling op zijn karakter en de vele gevoelens waarmee hij op zijn weg naar volwassenheid moet leren omgaan.