Veel geld, maar geen cent wijzer

Wanda Reisel (Willemstad, 1955) schrijft met succes toneelstukken. In 1986 debuteerde zij als prozaschrijver met Jacobi’s tocht. Hierna volgden vele romans, waarvan sommige genomineerd werden voor belangrijke prijzen. In januari 2019 verscheen haar roman Adam bij Uitgeverij Atlas Contact. 

Adam, onvolmaakt en “in wezen laf en karakterloos”, voelt zich gedwongen “een daad te stellen, om zijn leven een fundament te geven, al was dat met gestolen geld.” Dat doet hij dan vervolgens, zonder enig schuldgevoel, als hoofd financiële controle bij een van de grootste goededoelenorganisaties van het land.

De hoofdpersoon in Reisels laatste roman wil uitstijgen boven het gewone en is tegelijk op zoek naar een beetje geluk en liefde. Dat eerste kost hem geen moeite. Hij heeft talent voor rekenen en geld verduisteren. Geluk en liefde vinden is lastiger omdat hij eenvoudigweg niet weet wat hij daarvoor doen moet. Empathie is hem vreemd. Nooit vraagt hij zich af hoe een ander zich voelt. Wanneer hij zijn jongere broer in Shanghai opzoekt is hij perplex als hij te horen krijgt dat deze alleen maar slechte herinneringen aan hem heeft. Vrienden heeft hij niet, omdat hij ze alleen kiest als hij er baat bij heeft.

Adam schuwt het pathetische niet. Aan zijn vrouw, Keet, schrijft hij een paar dagen na hun eerste ontmoeting: 

“Jij was het toen en jij bent het nu: De Vrouw Die Ik Wil. Jij bent Het voor mij, lieverd Keet.”

Hij blijkt gemakkelijk in te pakken, is snel tot over zijn oren verliefd en ook nog eens heel naïef. Eén ondeugende blik van Lili, die zich voordoet als fotografe, en hij is verkocht. “Behalve die naaktselfie wist hij niks van haar.” Hij verwacht zijn zoon die hij na de scheiding schaamteloos verwaarloosd heeft, terug te kunnen winnen met geld:

“Als alles geluwd was rond de fraude, (…) dan stuurde hij zijn zoon een ticket. Adam zou alles uitleggen en Jaffe zou hem begrijpen. Hij zou wel van zijn vader leren houden. Adam zou hem alles geven. Vriendschap, liefde, raad, studiegeld.”

Adams hoofd loopt over van vreemde gedachten en hallucinaties, maar een diepe denker is hij absoluut niet.  Hij heeft een hele hoop geld buitgemaakt, maar wordt er geen steek wijzer van.

Hoewel de roman begint met een opmerkelijke gebeurtenis, het opblazen van het Monument op de Dam, en daaraan gekoppeld het besluit van Adam om zijn leven om te gooien, zijn de volgende tweehonderdvijftig pagina’s nogal saai. Met veel geld in zijn tas reist Adam naar Zürich en Shanghai, waar hij niet veel anders doet dan geldzaken regelen, een vals paspoort op de kop tikken, neuken en zeuren over harde bedden. De talloze, vaak niet relevante terugblikken maken het er niet beter op. Hier had wel wat geschrapt mogen worden!

De spanning keert een beetje terug als Adam bij een afdaling in Noorwegen een lelijke val maakt, waarna Reisel op het einde van haar roman afstevent middels een hoop onwaarschijnlijke plotwendingen. De stijl is gemakkelijk leesbaar, soms ook ‘over de top’. Wanneer Adam op het punt staat de fotografe Lili te wurgen en daarvan weerhouden wordt door ene Olof, lezen we: “Hij haalde hem terug uit het onherbergzame gebied dat hij uit eigen ervaring zo goed kende, en de gevaarlijke onverschilligheid ervan.” En even verder de nietszeggende oneliner: “Je leeft en je begrijpt niets.” En zo zijn er meer.

Tussen de bespiegelingen die vaak cliché aandoen zitten ook mooiere, zoals:

“Tijd genoeg hier om herinneringen te achterhalen. Een flard van toen, een puzzelstukje. Vroeger wilde hij dat het puzzelstukje daar paste waar hij het wilde hebben, maar waar het, ondanks persen en duwen, overduidelijk niet thuishoorde.”

Hoewel Adam thematiek bevat die aanspreekt, zal het de lezer niet het plezier bieden dat haar eerdere romans boden. Wie Reisels ware schrijftalent wil leren kennen, leze liever Witte Liefde (2004, winnaar van de Anna Bijns Prijs 2007) of Liefde tussen 5 en 7 (2015).