Donkere wateren die niet zo diep gaan
Het bestaat echt, het heilige bloedwonder uit Alkmaar waar het nieuwe boek van Barry Smit (1974) naar is vernoemd. Het is gebaseerd op een legende die stamt uit 1492 en een relikwie heeft voortgebracht in de vorm van een stukje stof met bloeddruppels. Daaromheen worden nog steeds processies of andere evenementen georganiseerd, doorgaans op de eerste zondag van de maand mei. Daarmee zal het niet toevallig zijn dat de historische roman Bloedwonder in mei is uitgebracht. Het boek voert niet echt terug naar de tijd dat het wonder plaatsvond, maar naar de jaren rond de eeuwwisseling van 1900.
Barry Smit is behalve auteur communicatiemedewerker bij Bits of Freedom, de organisatie die opkomt voor privacyrecht en communicatievrijheid op het internet. Hij schreef drie eerdere romans, waarvan zijn meest recente Ondijk/Punt uit 2017 als dubbelroman telt. Bloedwonder is zijn eerste historische werk en is geïnspireerd op gebeurtenissen binnen zijn eigen familie. Hoofdpersoon Engel Smit heeft dan ook dezelfde achternaam als de auteur.
Engel is eind 19de eeuw de jonge, vrome zoon van een Alkmaarse molenaar als hij verzuimt in te grijpen bij een geweldsdelict. Daar voelt hij zich al snel schuldig over, zodat hij uit boetedoening en in de hoop op vergeving alleen maar godsdienstiger wordt. Als in de jaren die volgen het noodlot steeds weer toeslaat, komt zijn geloof echter onder grote druk te staan. Totdat de grens is bereikt en Engel ongewone maatregelen neemt. Ondertussen maken we halverwege het verhaal toch een uitstapje naar 1492, de tijd waarin het bloedwonder geschiedde.
Het uiterlijk van dit boek is opmerkelijk. Het is een dunne hardcover met een nostalgische illustratie op de kaft, een erg groot lettertype en veel witruimte. Dat roept associaties op met oude (jeugd)boeken. Dat is leuk gedaan, maar lijkt tegelijkertijd ook een sfeervolle poging om te verhullen dat we eigenlijk te maken hebben met een novelle in plaats van de prominent op de kaft vermelde roman. Niet alleen wat betreft de geringe lengte van de tekst, maar ook anderszins. Eigenschappen als de eenvoudige en rechtlijnige verhaalopzet zonder zijpaden, het beperkte aantal personages en de focus op hoe Engel toegroeit naar zijn breekpunt zijn typerend voor novelles.
Daarbij laat het hoofdstuk over 1492 de lezer wat bevreemd achter. Het is er volkomen willekeurig tussen geplakt en houdt op nog voor het bloedwonder daadwerkelijk plaatsvond. Het vervolg krijgen we later in de reguliere tekst even kort meegedeeld. Ondertussen is dit hoofdstuk geschreven in de ik-vorm, in tegenstelling tot de rest van het verhaal. Alsof de middeleeuwse figuur Folkert, die het relikwie deed ontstaan, een belangrijker personage zou zijn dan Engel Smit. Dat is hij natuurlijk niet, al is dat ergens wel jammer, want deze controversiële soldaatpriester lijkt interessanter dan de keurige en afstandelijke Engel.
Opmerkelijk aan de schrijfstijl van Smit is dat hij geen interpunctie gebruikt bij dialogen en deze in de lopende tekst verwerkt. Dat blijkt minder verwarring te scheppen dan je zou verwachten, maar gaat wel ten koste van de directheid en draagt daardoor bij aan de afstandelijkheid van de hoofdpersoon.
Als novelle bekeken is Bloedwonder niettemin een aardig, zij het donker verhaal over de frictie tussen geloof en werkelijkheid. Psychologisch klopt het allemaal goed, net zoals het klopt met de mentale geschiedenis van de tijd rond 1900. Barry Smit schetst een raak beeld van een man wiens vrome, 19de-eeuwse gedrag niet zonder eigenbelang is, maar veroordeelt hem niet. Mensen dachten destijds zoals Engel denkt en het is begrijpelijk dat hij de draad kwijtraakte toen de werkelijkheid haaks op zijn verwachtingenpatroon bleek te staan.
Helaas blijft het daar een beetje bij. Barry Smit graaft niet diep genoeg in de ziel van de hoofdpersoon en aan het eind mist een resolutie of statement die voor meer impact had kunnen zorgen. Tegen de tijd dat Engel er klaar mee is, was de lezer dat al eerder. Bloedwonder is daardoor best geschikt voor een paar verloren uurtjes, maar beklijft niet.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
