A giant leap for woodkind
Tweeduizend jaar cultuurgeschiedenis pakt Johan de Boose (1962) bij de kladden in zijn toch vrij dunne boek Het vloekhout. Omdat hij deze geschiedenis wilde vertellen aan de hand van een centrale ik-figuur moest hij iets verzinnen, want geen mens leeft zolang. Hij kwam uit bij een stuk hout dat, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan, wél zolang kan bestaan. Maar ja, een stuk hout als hoofdpersoon is een even originele als controversiële keuze die gemakkelijk de mist in kan gaan. De Boose heeft echter meer dan genoeg verbeelding, intelligentie en gevoel voor humor om eruit te halen wat erin zit. Daarmee maakt hij het niet voor alle, maar wel voor veel lezers mogelijk deze grote gedachtesprong met hem te maken.
Johan de Boose is een Vlaamse auteur met een grote staat van dienst. Hij maakte radio-, tv- en theaterprogramma’s, was acteur en schreef toneelstukken, dichtbundels, romans en non-fictie. Hij werd genomineerd voor prijzen en won er ook een paar, waaronder in 2008 de Henriëtte Roland Holst-prijs. Daarnaast spreekt hij Russisch en Pools en is hij gepromoveerd tot doctor in de Slavistiek. En toch bereikte zijn naam het Nederlandstalige leespubliek tot voor kort maar mondjesmaat. Nu Het vloekhout echter een nominatie voor de Libris Literatuur Prijs in de wacht heeft gesleept, is dat aan het veranderen.
Op sommige plaatsen valt te lezen dat Het vloekhout het derde deel is van een trilogie, wat suggereert dat de andere twee delen, Gaius en Jevgeni, eerst gelezen moeten worden. Dat is niet het geval. Na overleg met de uitgeverij heeft de auteur besloten dit deel als zelfstandige roman te schrijven en als zodanig valt het ook probleemloos te lezen.
Wat betreft identificatie en geloofwaardigheid heeft het evidente nadelen om een stuk hout als hoofdpersoon en verteller te hebben en daar zal niet iedereen zich overheen kunnen zetten. Er zijn echter ook voordelen en die weet de auteur maximaal te benutten. Zo kan hout door de tijd heen van vorm en functie veranderen en dat doet het dan ook, met alle daarmee gepaard gaande verhaalkansen van dien.
Dat verhaal begint met een olijfboom die getuige is van de brute verkrachting van de dertienjarige Maryam en vervolgens van het leven van haar zoon Jesjoea. Tot zijn eigen ontsteltenis wordt de boom omgehakt en tot Jesjoea’s kruis getimmerd. Van hout uit dit kruis (ook wel vloekhout genoemd) komt een ‘dikke spaander’ die uiteindelijk wordt omgevormd tot een opmerkelijk Russisch icoon dat van wezenlijk belang is voor alles dat er nog volgt. Zijn connectie met Maryam en Jesjoea raakt het hout echter nooit meer kwijt en religie is dan ook het belangrijkste thema van het boek.
Naast zijn eigen verhaal, dat de rode draad vormt, vertelt de hoofdpersoon vooral dat van zijn opeenvolgende eigenaren. Tenslotte bepaalt hij zijn eigen lot niet, maar wordt hij steeds weer opgepakt of gekocht. Dat leidt tot een boek dat bestaat uit twaalf korte hoofdstukken die onderling sterk verschillen. Niet alleen zijn er wijzigingen in tijd, plaats en eigenaar, maar ook vertelvorm en thema kunnen behoorlijk afwijken.
Historisch gezien maakt het hout hierdoor echt een reis door tijd en ruimte. Daarbij kiest de auteur een aantal interessante haltes, niet zelden in het hem zo goed bekende Rusland. Dat levert een aantal fraaie stukjes miniatuurgeschiedenis op. Jammer is alleen dat de trein soms te snel weer vertrekt, als de lezer nog best meer had willen horen over die plek of zijn bewoners.
Als verhaal heeft Het vloekhout twee gezichten. Enerzijds is er een erudiete kant die ervoor zorgt dat de tekst vol staat met wijze inzichten, filosofische redeneringen, referenties naar andere literatuur, mooie zinnen en een visie op thema’s als religie, oorlog en wetenschap. Anderzijds is er de, op schelmenromans geïnspireerde, luchtige kant vol humor, spot en avontuur. Dat de auteur dit voor elkaar krijgt in de notendop die zijn roman toch is, is bijzonder knap, maar levert wel een erg geconcentreerde tekst op. Je leest gemakkelijk over dingen heen, niet alles is even duidelijk en herlezen van het boek of stukken ervan is bijna een vereiste. Gelukkig is dat beslist geen straf.
Het vloekhout is dan ook een bijzonder origineel verhaal dat wordt verteld door een auteur die een heel eigen stem heeft ontwikkeld. Soms provoceert hij de lezer, maar hij zet deze ook regelmatig aan het denken. Johan de Boose is net zo eigenzinnig als zijn karakters blijken te zijn en niet bang compleet nieuwe wegen in te slaan. En dat doet uitkijken naar de eerstvolgende, nog niet ontdekte maan in verhaaluniversum waarop hij zijn vlag zal planten.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne-Claire Verham
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
