Corruptie en politieke complotten

Aafke Romeijn is muzikant, journalist en schrijver. Romeijn was werkzaam als docent Nederlands aan een gymnasium en bracht als muzikant drie albums uit. Als journalist is ze werkzaam voor onder andere Vrij Nederland. Haar debuutroman verscheen in 2018 bij De Arbeiderspers met de titel Concept M.

‘Roman’ prijkt er op het omslag van Concept M. In het jaar 2020 leeft Hava in Nederland, ze lijdt aan de mysterieuze ziekte die kleurloosheid wordt genoemd. De ziekte is ongeneeslijk, medicatie is onbetaalbaar voor particulieren en ook de overheid dreigt eraan onderdoor te gaan. Hava raakt bevriend met radicalen die voorspellen dat kleurlozen het einde van de Westerse wereld betekenen, haar moeder vecht in de media juist voor het bestaansrecht van Havas bevolkingsgroep. Dan besluit Hava een voorbeeld te stellen door haar status te laten veranderen naar Concept M, het vrijwillig weigeren van medicatie, waardoor ze binnen 48 uur zal sterven om de mensheid te redden.

Bovenstaande klinkt als de samenvatting van een sciencefiction-verhaal en hoewel het verhaal zich afspeelt in de (zeer nabije) toekomst en er een mysterieuze ziekte in het spel is die de mensheid bedreigt is Concept M wel degelijk een roman, qua genreoverlapping vergelijkbaar met Fuzzie van Hanna Bervoets. Het verhaal speelt zich af in een Nederland dat maar weinig verschilt van ons eigen, huidige Nederland. Steden, wegen en gebouwen zijn herkenbaar.

Concept M reflecteert op het huidige Nederland en is vooral een politieke roman, waarin de zorg en zorgverzekeringen zo zeer met de politiek versmolten zijn dat corruptie en complotten niet uit te sluiten zijn. Ook vinden we nodige ethische vraagstukken terug in het verhaal van Hava Gerritsen; als een groep buitenstaanders (zieken in dit geval) zo groot wordt dat ze een gevaar vormen voor de economische situatie en daarmee het voortbestaan van een volk of land, is geboortebeperking dan een oplossing? Moet men zich opofferen voor een betere toekomst?

De relatie tussen Hava en haar ouders speelt ook een grote rol, Hava zet zich af tegen het gedachtegoed van haar moeder en slaat als kleurloze een opvallende weg in; degene die zal eindigen in haar eigen overlijden. Daarmee pleegt ze een figuurlijke moedermoord die voor psychologen heerlijk voer zou zijn. Interessant is ook hoe het wachten op de dood omschreven wordt.

“Wachten op de dood is een vreemde bezigheid. In het licht van het einde lijkt elke handeling banaal en onbelangrijk, maar niets doen is onmogelijk. Er wordt ademgehaald, gegeten en gedronken, gepraat, en uiteindelijk ook gelachen. Mensen staan op, gaan weer zitten. Ze kijken rond, denken na, hun gedachten niet significant anders dan wanneer de dood niet ieder moment verwacht wordt. Ze zien dingen die er al waren, en die er nog zullen zijn nadat de dood weer vertrokken is. Uiteindelijk is de dood zelf de normaalste aanwezige in de ruimte.”

Met veel sprongen in de tijd, wisseling in perspectieven, interessante vraagstukken, het nodige cynisme en een heerlijk vlotte en niet onnodig ingewikkelde schrijfstijl heeft Romeijn dus een indrukwekkende debuutroman geschreven die past in de tijd en de lezer laat denken over de toekomst.