Een knap ongemakkelijk debuut
Marieke Lucas Rijneveld (1991) debuteerde in 2015 met de dichtbundel Kalfsvlies, waarmee ze meteen de C. Buddingh’ Prijs voor het beste poëziedebuut in de wacht sleepte. Door de Volkskrant werd Rijneveld uitgeroepen tot literair talent van het jaar en gedichten en verhalen van haar hand verschenen in onder andere Hollands Maandblad en De Revisor. Het prozadebuut van Rijneveld draagt de titel De avond is ongemak en doet zijn naam meer dan eer aan.
Het gereformeerde boerengezin van hoofdpersonage Jas wordt getroffen door de dood van haar broer Matthies. Langzaam maar zeker wordt het verlies Jas’ ouders te veel en dreigen ook Jas, haar zusje Hanna en haar broer Obbe steeds verder te ontsporen. De avond is ongemak speelt zich af op het platteland, waar het leven bestaat uit koeien, kaas, de kerk, het geloof, de gemeenschap en het hoogtepunt van het jaar gevormd wordt door de paddentrek. Jas groeit op in een beklemmende omgeving die door haar twijfels over het bestaan en het geloof almaar donkerder wordt.
De avond is ongemak laat zich niet anders typeren dan als donker en zwartgallig. Rijneveld slaagt er meesterlijk in om ook de lezer tijdens en na het lezen met een gevoel van onbehagen of ongemak op te zadelen. Je zou er als lezer bijna depressief van worden. Vooral pijnlijk weergegeven is hoe het gezin na het verlies van Matthies op geen enkel punt nog functioneert. Er is geen communicatie tussen de gezinsleden onderling en langzaam stort elk gezinslid steeds verder in zijn eigen duisternis.
“Over de doden praten we niet, die gedenken we.”
De dichter in Rijneveld is ook in haar proza nooit ver weg. Het boek staat vol met beeldspraak en de – vaak vervreemdende – beelden maken de schrijfstijl van Rijneveld zo bijzonder. Haar dichterlijke taalgebruik grijpt om zich heen in de hersenen van de lezer en laat niet gemakkelijk meer los.
“Het is verwarrend, maar volwassenen zijn vaker verwarrend, omdat hun hoofden als een Tetris-spelletje werken en al hun zorgen op de juiste plek moeten inparkeren. Als het er te veel zijn, stapelen ze zich op en loopt alles vast. Game over.”
Een gezellig boek is De avond is ongemak dus zeker niet, maar een knap debuut is het des te meer. Het dichterlijke taalgebruik en de onheilspellende beelden die Rijneveld daarmee oproept blijven de lezer achtervolgen, zelfs wanneer het boek uit is. De pijn van het gezin en het hoofdpersonage is rauw en kent geen genade. Dit boek doet iets met de lezer en daarom smaakt dit ongemakkelijke debuut naar veel meer.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
