Ingenieus spel met symboliek

Roelof ten Napel (1993) debuteerde in 2014 met Constellaties en in 2015 was hij laureaat van het C.C.S. Crone-stipendium. In 2017 verscheen zijn roman Het leven zelf bij Atlas Contact, waarop in 2018 de dichtbundel Het Woedeboek verscheen bij Hollands Diep. Gedichten van zijn hand verschenen eerder in Het liegend konijn en Ten Napel schrijft zelf uitgebreid over poëzie op Klecks.nl.  

De bundel Het Woedeboek bestaat uit verschillende delen die elk hun eigen motto dragen. Geloof en het individu staan centraal in deze gekozen citaten, uiteraard passen ze in dat opzicht bij de gedichten die samen dat deel van de bundel vormen. Toch staan de delen niet los van elkaar en kan de lezer niet anders dan opmerken dat er verwijzingen tussen de verschillende gedichten aanwezig zijn.   Door de elementen en beeldspraak die steeds opnieuw terugkomen lijkt de bundel een soort puzzel geworden. Voor zover dat niet van elke verzameling poëzie, of andersoortige teksten gezegd kan worden. Er blijft veel open voor de lezer, maar duidelijk aanwezig zijn de terugkerende titels bij de gedichten. Meerdere keren dragen ze de titels; ‘magnolia’, ‘wolf’, ‘vuur’, ‘machine’, ‘psalm’ of ‘gebed’.  

Thema’s en symbolen die terugkomen in deze gedichten en de bundel als geheel zijn voorouders, geloof, de dood, wolven en andere wilde dieren, woede, vuur, verdriet, afscheid, lichamelijkheid (geraamtes) en vergankelijkheid. De lezer die een beetje thuis is in de bijbel zal talloze verwijzingen aantreffen, hoewel geen enkel rechtstreeks citaat. Familie en het geloof staan centraal in het tweede deel van de bundel, waar god als wreed en steeds verder afwezig wordt afgeschilderd.  

“trekt aan me voorbij, ik zie alleen zijn rug,
ik zie hem alleen maar verkleinen.”  

De gedichten lijken te willen breken met het christelijke geloof, maar gebruiken daarvoor juist de zo herkenbare symboliek en verwijzingen. De wolf, die we ook op het omslag van Het Woedeboek aantreffen, is het kwade in christelijke zin, de duivel, de donkere kracht, begeleider van de dood en een verslindende macht.  

Bij die dood hoort ook afscheid, hoewel niet altijd duidelijk is van wie afscheid wordt genomen. Van god, van familie en voorouders, van geliefden? En dan zijn daar tegen het eind van de bundel ineens twee gedichten ‘hooglied’ en ‘nacht’ die buiten dit ingenieuze spel lijken te staan. Zij gaan over het afscheid nemen van een geliefde, evenals de serie gedichten ‘jongen’ die daarop volgt. Bij herlezing blijken deze gedichten toch minder ver van de rest van de bundel af te staan dan je wellicht in eerste instantie zou denken en zijn ook hier weer verwijzingen te vinden.  

“en ik leg mijn hand op mijn schouder, alsof ik me daar
je hoofd herinner”  

Ten Napel heeft een ingenieus spel met symboliek op papier gezet, er spreekt niet zozeer woede als wel onmacht en verdriet uit zijn poëzie, gevoelens die waarschijnlijk dicht op elkaar zitten. Een bundel die knap in elkaar steekt en vooral steeds opnieuw heel veel vragen oproept.