Een krachtig verhaal over hoe Anne's leven had kunnen zijn

Het verhaal van Anne Frank, het 13-jarige meisje dat onder moest duiken in Amsterdam en stierf in een concentratiekamp, is wereldwijd bekend. Haar dagboek: Het Achterhuis is vertaald in meer dan 63 talen en in ruim 60 landen gepubliceerd. Dit maakt het een van ‘s werelds meest gelezen boeken.

De Amerikaanse auteur David Gillham heeft het verhaal een fictief vervolg gegeven in de historische roman Annelies. Hij geeft antwoord op de vraag: “Wat als Anne Frank het concentratiekamp en de oorlog had overleefd?” Een gedurfde stap van Gillham, want is het verhaal op zichzelf staand niet een klassieker, dat je als schrijver in ere moet houden en waar je geen fictie-elementen aan toe zou moeten voegen?

Het boek begint met het verblijf in het achterhuis, wat de ruimte biedt om het boek te lezen, zonder de dagboeken van Anne Frank te lezen. Na de inval in het achterhuis volgt een treinreis richting de concentratiekampen. De gruwelijkheden van de treinreis en het verblijf in het kamp zijn realistisch beschreven en menig lezer van oorlogsverhalen zal de omschrijvingen herkennen. Tegelijkertijd zorgt Gillham ervoor dat hij de lezer blijft boeien, omdat niet alleen de ervaringen van Otto Frank en overlevers die Anne in het kamp zijn tegengekomen zijn meegenomen, maar vooral door een vernieuwend beeld van de moeder van Anne te schetsen. Waar Anne in haar dagboeken lang niet altijd positief over haar moeder spreekt, is in Gillhams visie haar moeder een krachtige vrouw die alles in het werk stelt om ervoor te zorgen dat haar dochters zullen overleven.

Wat volgt is een verhaal over het verblijf in het concentratiekamp. Gillham heeft ruim zes jaar onderzoek gedaan, waarin hij verhalen heeft meegenomen van overlevers uit de kampen die al dan niet Anne zijn tegen gekomen. Bovendien heeft hij bezoeken gebracht aan de plekken waar Anne gedurende haar gevangenschap heeft verbleven. Hierdoor zet hij een sterk en bijzonder verhaal neer, wat voor de lezer erg realistisch aan doet.

Wanneer Bergen Belsen wordt bevrijd is de op het randje van de dood balancerende Anne ervan overtuigd dat ze de enige overlevende is van haar familie. Het is het beeld van Margot dat haar overeind houdt en ervoor zorgt dat ze terugkeert naar Amsterdam. Daar blijkt dat haar vader nog in leven is. Het is voor Anne niet zo makkelijk om haar leven op te pakken als dat zij en haar omgeving graag zouden willen. Ze worstelt met de aanwezigheid van Margot, die tegen haar praat en Anne voedt in haar gedachten dat ze iets verkeerd heeft gedaan.                

“I killed her. I killed her, Bep. I killed my sister at Bergen-Belsen.”

“It’s not my guilt speaking,” Anne says. “That is, my guilt at surviving when she did not. I do feel a terrible guilt over that. Survival? That is its own kind of crime. But my crime is something different.” Rolling tears begin to ice her cheek, but she does not wipe them away.

Anne worstelt met wantrouwen, schuldgevoelens en boosheid. Deze worstelingen zet Gillham duidelijk uiteen gedurende het hele verhaal en zie je bijvoorbeeld terug in de wijze waarop ze reageert op haar vaders nieuwe relatie. Anne weet dat ze haar leven in Amsterdam niet voort kan zetten en is vastbesloten haar droom waar te maken in Amerika. Maar hiervoor heeft ze haar vader nodig en is dat ook wat haar vader wil?  

Gillham is erin geslaagd een verhaal neer te zetten, dat de lezer meeneemt in de worstelingen van een jong meisje dat veel te snel volwassen moest worden. De toegankelijke schrijfstijl, in combinatie met de quotes van Anne zelf en overlevenden van de kampen, zetten het verhaal extra kracht bij.

Een gruwelijk en tegelijkertijd prachtig beeld van hoe Anne haar leven had kunnen zijn als ze niet twee maanden voor de bevrijding van kamp Bergen Belsen was overleden. Gillham maakt je deelgenoot van de worstelingen die veel overlevers hebben moeten doorstaan en zorgt ervoor dat je van begin tot einde meeleeft met Anne en haar omgeving.

Op een bijzondere wijze laat hij de lezer kennismaken met het leven van Anne voor en tijdens de oorlog. De overlap met passages uit het dagboek zijn goed en vol respect uiteen gezet, waardoor hij het oorspronkelijke werk dat de basis vormt voor dit verhaal in ere houdt. Daarnaast voegt hij nieuwe elementen toe gebaseerd op de verhalen van mensen die Anne hebben gekend. Zo zorgt Gillham ervoor dat ook het begin voor de lezers van de dagboeken interessant is.

Opnieuw wordt het leven van Anne uiteen gezet, alleen houdt het nu niet op bij het vertrek richting het concentratiekamp. Hij heeft de stap gezet om een beeld te vormen van hoe haar leven had kunnen zijn als het anders was gelopen en is hier zonder twijfel in geslaagd!