Zachtaardige tragiek in The heart of what was lost

Natuurlijk heeft hij weer een fijn boek geschreven. Wat zou je anders verwachten van Tad Williams, de man van Heugenis, Smart en het Sterrenzwaard. De man die de Anderland-boeken schreef toen virtuele werelden nog nauwelijks een plek hadden in de fantasy en daarna verder ging met Schaduwwereld.

Hij is een meester van de epische fantasy. Dat laat hij ook weer zien in The heart of what was lost, waarin hij terugkeert naar de wereld van Heugenis, Smart en het Sterrenzwaard. Het verhaal speelt zich af vlak na het moment dat dat boek eindigt. Simon en Miriamele zitten vers op de troon, de Stormkoning is verslagen en de Nornen trekken zich terug naar Nakkiga, hun oude citadel. Maar hertog Isgrimnur, die we nog kennen van de eerdere boeken, is niet van plan de gehate Nornen zomaar te laten gaan. Terwijl zij zich verschansen achter de betoverde muren van Nakkiga, vastbesloten om hun cultuur tot de laatste snik te verdedigen, begint Isgrimnur een bittere belegering om de Nornen voor eens en voor altijd uit te roeien.

Dit mag dan een klassieke epische fantasy zijn, toch betekent dat niet dat de lijn tussen goed en kwaad gemakkelijk te trekken is. In The heart of what was lost zien we weliswaar twee partijen die elkaar genadeloos bestrijden. Maar goed en kwaad bestaan echter niet meer. Er zijn de nornen, die wanhopig vasthouden aan een verloren wereld die hen steeds verder ontglipt. Bang, vasthoudend, koppig. Er is de inspirerende generaal Suno’ku die met haar hartstocht en moed de ingesloten nornen weet te inspireren. Maar ook de oude bouwer Yaarike, die ondanks zijn bewondering voor de generaal, twijfelt over haar weg wel de juiste is. En Viyeki, zijn opvolger, die moet kiezen tussen zijn hart en zijn verstand. Aan de andere kant maken we kennis met twee gewone soldaten, Porto en Edri, die verstrikt zijn geraakt in een strijd waar ze allang genoeg van hebben. Ze hebben geen andere keus, dan doorgaan met vechten en de prijs daarvoor betalen.

Williams overtuigt met zijn verhaal, dat een soort zachtaardige tragiek in zich draagt. Vrijwel alle karakters zitten klem in hun situatie en kunnen weinig anders doen dan volhouden en hopen dat de strijd ooit ophoudt en ze hun leven weer kunnen opbouwen. Er is weemoed over het feit dat moed en schoonheid niet voldoende zijn om dat te bewerkstelligen.

Ook de karakters zijn gelaagd en geloofwaardig. Viyeki, met zijn bewondering voor zijn meester, zijn onmacht in zijn huwelijk, zijn hoop voor de toekomst voelt als iemand die je zou kunnen kennen. Endri, bijna per ongeluk in een oorlog beland en wanhopig volhoudend met een sjaal om zijn hals die hem herinnert aan thuis… hij is een soldaat zoals je ze waarschijnlijk kunt vinden in iedere grote oorlog. Ze overtuigen stuk voor stuk met hun persoonlijke sores en eigenaardige trekjes, terwijl ze tegelijk grotere waarden vertegenwoordigen.

En toch… Ondanks al die mooie woorden grijpt het boek je niet bij de strot. Het is mooi, onderhoudend en zeker de moeite waard. Maar het biedt geen nieuwe inzichten en geeft geen originele invulling aan de bekende concepten. Kortom: het verrast niet. En dat maakt dat het toch een beetje blijft hangen. Het boek blijft dus steken op drie sterren. Niet omdat het niet fijn is om te lezen. Het is degelijk vakwerk en prachtig geschreven. Maar het mist die extra stap die we van Williams mogen verwachten.