Een muzikale ode aan de flowerpower tijd

De Utrechtse schrijver Ton Bakker, alias Per-Anton Olsson debuteert met het boek Onderspit. Het kon, gezien de muzikaliteit in het verhaal, dan ook niet anders dan dat de (Utrechtse) zanger Henk Westbroek de eerste exemplaren in ontvangst mocht nemen.  

Stendert Sadowski is op weg naar Utrecht, waar hij in een B&B midden in de bossen wil proberen gebeurtenissen uit het verleden een plaats te geven. Maar al snel beseft hij dat hij niet in een ‘gewone’ B&B terecht is gekomen. Er verblijven namelijk nogal wat verknipte personages: Maria, de eigenaresse, die alles heeft gedaan wat God verboden heeft en een wild leven achter de rug heeft; haar, nogal lompe, zoon Maarten, wiskundestudent, die een behoorlijk kort lontje heeft; Herman, de tuinman, die in de jaren 50 is blijven hangen; Ditte, de huishoudster, waar Stendert de koude rillingen van krijgt; Elena, een Vlaamse die muziek componeert; haar dochter Azra die wellicht aan een fotoshoot mee gaat doen waarbij met etalagepoppen een moord in scène wordt gezet en Kat, de fotografe en degene die de B&B aan het verbouwen c.q. opknappen is. Daarbij gebeuren er soms vreemde dingen. Na een paar dagen blijkt Ditte opeens verdwenen. Zij is verdwenen in een nacht dat Stendert van alles heeft gehoord en gezien, maar niet weet hoe hij dit alles moet verklaren. Dus gaat hij, samen met Kat, op onderzoek uit. Hun speurtocht brengt hun op verschillende plaatsen, tot in Frankrijk aan toe. Maar worden ze wijzer van hun ‘trip down memory lane’?  

Het begin van het verhaal in Onderspit springt van de hak op de tak: een fragment, waarschijnlijk uit de jaren 60 of 70; Stendert, op weg naar de B&B in Utrecht; songteksten die gebruikt worden (waar je, zeker in het begin, erg aan moet wennen) én Olsson laat je in no-time kennis maken met een mengelmoes aan personages die in de B&B werken c.q. verblijven. Een nogal overrompelend begin.  

Muziek loopt als een rode draad door het verhaal, niet alleen door de vele songteksten, maar ook verwijzingen naar artiesten en/of bands, bepaalde personages die Stendert doen denken aan artiesten, de namen van de kamers in de B&B die allemaal met muziek te maken hebben en de muziekspelletjes die Stendert en Kat doen. Olsson trekt dit wel érg ver door en de vraag dringt zich op wat de toegevoegde waarde hiervan is. De gebruikte lyrics zijn weliswaar van toepassing op gebeurtenissen of uitspraken uit het verhaal, maar de hoeveelheid ervan had wel aanzienlijk minder gekund.  

Stendert is een interessant personage. Zijn verleden, zijn doen en laten én denken is voer voor psychologen. Maar dit geldt voor meerdere personages. Een aantal lijkt te moeten leven met geheimen uit het verleden en niet iedereen doet zich voor zoals hij of zij in werkelijkheid is en daarmee zet Olsson de lezer ook herhaaldelijk op het verkeerde been. Er komen veel emoties en onverwerkte gevoelens voor in het verhaal waaronder wraak, spijt, angst. En dat alles is veelal terug te voeren op één enkele gebeurtenis.  

De vele wisselingen en terugblikken in het verhaal maken dit bij tijd en wijle wat rommelig en door de veelheid aan personages én hun bijnamen (maar ook weer mede door de lyrics) moet je als lezer soms nogal wat moeite doen om het verhaal goed te kunnen blijven volgen en dat kan wel als een minpuntje worden ervaren.  

Het verhaal wordt wel sterker naarmate het vordert en Olsson werkt gericht naar de ontknoping van de plot toe. Deze is dan ook uitgebreid en goed uitgewerkt. Werkelijk alles komt aan de orde en wordt uit de doeken gedaan. Gezien de hoeveelheid informatie en alle gebeurtenissen is het lastig om te bepalen, maar er zijn uiteindelijk (waarschijnlijk) nauwelijks of geen losse eindjes. Toch laat het ultieme slotstuk van het verhaal je als lezer achter met een vraag.  

Een leuk en origineel bijkomend gegeven is de Spotify lijst met de songteksten uit het boek én een verwijzing naar een site met de bijbehorende clips.