Eerste Wereldoorlog kleineert België

Voor het begin van de Eerste Wereldoorlog behoort België tot de tien rijkste landen van de wereld; anno 2019 staat het op de 26ste plaats. De op drie na koopkrachtigste natie bevindt zich nu op de 23ste plek. De gevolgen van de wereldbrand zijn desastreus, de zuiderburen hebben zich er nooit van hersteld.

Mark de Geest geeft in Een dure vrede gedetailleerd antwoord op het hoe en waarom. Een boek dat bol staat van cijfers en feiten die er niet om liegen. Een land, verpletterd door de Duitsers en in de steek gelaten door de geallieerden. Ook door het neutrale Nederland, dat verbolgen is, want als dank voor het opvangen van duizenden vluchtelingen wensen de Belgen bij de onderhandelingen na afloop een deel van Zeeuws Vlaanderen en Limburg in te pikken. Misschien wel een beetje omdat ‘wij’ de Duitse keizer Wilhelm gastvrij onderdak bieden en weigeren hem voor een tribunaal te laten verschijnen.  (De 'beloning' volgt 32 jaar later…) Een houding die overigens gedeeld wordt door de grote mogendheden, met uitzondering van de Fransen, die met de Belgen de bitterste afdronk aan WO 1 overhouden.

België heeft daartoe alle redenen. De industriële grootmacht, leidend op het gebied van spoorwegmaterieel, staal en katoen, ziet de neutrale houding in het conflict dat ontstaat door de dodelijke schoten van de Servische student Gavrilo Princip op de Oostenrijkse kroonprins, vertrapt door de Duitse laars. Wat heet! Burgers, ook vrouwen en kinderen, sterven een wrede dood onder een beestachtig bewind, dat spot met elke vorm van menselijkheid.

Deporteren van jonge mannen, naar het front delegeren van pubers, totale ontwrichting van de economie. Koning Albert weigert het gedecimeerde leger laten opereren onder geallieerde vlag. Het is wellicht mede daardoor dat bij de vredesbesprekingen België er bekaaid afkomt. De Belgen verliezen hun fraaie handelspositie vooral aan de Britten, die hun ‘terreinwinst’ niet uit handen willen geven. Het land blijft berooid achter, krijgt mondjesmaat herstelbetalingen, moet zware leningen aan gaan om de economie weer op gang te krijgen.

Zelfs morele genoegdoening is het land niet gegund. Duitsland traineert het uitvoeren van vredesbepalingen en weigert oorlogsmisdadigers te bestraffen. Mensen die massamoorden begingen krijgen een ovationeel applaus van hun landgenoten. Er is een Tweede Wereldoorlog nodig om de natie tot andere gedachten te brengen. De Geest duikt diep in de tragedie, haalt met gedegen onderzoek het onderste uit de kast. De lezer krijgt een relaas voorgeschoteld dat verbijstering oproept. Die ervaart wat Nederland in vier duistere jaren bespaard is gebleven. Verstrekt informatie die decennialang is weggemoffeld. Nadat je het allemaal tot je hebt genomen kun je je nauwelijks nog voorstellen dat het land een vlag met dezelfde kleuren als die van de Duitsers wil hijsen, maar de volgorde is anders en je hebt ook nog zoiets als verticaal en horizontaal.

Je wordt zelf de oorlog ingezogen, krijgt inzicht, opgehoogd door interessante noten. Een boek dat je nodig hebt om de ware beproevingen die België moest doorstaan werkelijk te proeven. De oorlog speelt zich af ineen land dat geen partij wil kiezen en onkreukbaarheid ziet ‘gewaardeerd’ met slachting op divers terrein. De auteur heeft van WO I zijn specialisme gemaakt. Na Brave Little Belgium en 14-18 in 100 dagen een derde proeve van excellente kennis.  

Zo heel incidenteel matigt De Geest zich een waardeoordeel aan als hij een Belgisch besluit het predicaat 'goede zaak' omhangt. Maar wanneer je de ellende van deze Europese gruwel zo diep hebt doorvorst, mag je hem dat vergeven. Het is tenslotte jouw land dat is doodgebloed. Bovendien geeft hij met de veelheid aan feiten de lezer alle ruimte om een eigen mening te ventileren.