Hoe de strateeg Poetin Rusland weer op de kaart zette

In Het Rusland van Poetin maakt Angela Stent ons vertrouwd met de denkbeelden van de Russische president. Verklaart hoe hij er in slaagde om het land weer aanzien te geven en terug te brengen op het mondiale podium. Het boek is het resultaat van jarenlange studie, van intensieve bevraging van bronnen en gesprekken met ingewijden.

Alleen een strateeg van de buitencategorie als Vladimir Poetin kan erin slagen om weer voet aan de grond te krijgen in het Midden-Oosten, Latijns Amerika en niet te vergeten Centraal Azië. Iemand die het verdeel en heers in de vingers heeft met de sluwheid en geslepenheid van de KGB-agent die hij was. Volop profiterend van de barsten in de verhouding tussen Europa en de Verenigde Staten en die tussen de Europese landen onderling. Inhakend op de veranderingen in het Amerikaans leiderschap met een president, Donald Trump, die anders dan zijn Congres, geen afstand neemt van Poetin’s optreden. Daar waar in zijn tijd Ronald Reagan de Verenigde Staten in pole position bracht in de strijd met Rusland om de hegemonie, is die situatie nu omgekeerd. De goede persoonlijke verhoudingen tussen de twee wereldleiders zijn zo goed omdat hun instelling veel overeenkomsten vertoont: tegen beknotting van de grootmacht, voor absolute soevereiniteit, tegen de liberale internationale orde en geharnast in krachtig nationalisme. Het verschil is dat waar Trump wordt teruggefloten door het Congres, Poetin ongebreideld kan handelen met steun van een kring van oligarchen.  

Het boek behandelt het brede spectrum. De overeenkomst tussen tsarisme en communisme in de knechting van de massa. Wars van individuele eigendomsrechten, een volk in slaap achter zich krijgen met het spookbeeld van Russische dreiging, geen vrijheid van meningsuiting, geen middenklasse. De tweeslachtigheid in de verhouding met Duitsland: niet met en niet zonder elkaar kunnen. Een Poetin die het land kent uit zijn KGB-periode en een Merkel die voortreffelijk Russisch spreekt met haar Oost-Duitse achtergrond. De Russische doctrine die bij Oost-Europese staten binnensloop. Vladimir bijt onmiddellijk toe als Trump de verhouding met Duitsland op scherp zet.  Het uitspelen van voor- en tegenstanders van agressie in De Krim en Oekraïne, verbeterde verhoudingen met China, India en Pakistan. Het in de tang nemen van Japan. Goede verhoudingen met Israël die de vijanden van het land knarsetandend moeten billijken. Met Saoedi -Arabië aan tafel. De spin in het web in Syrië.

Stent maakt duidelijk dat het door het westen gewenste en verwachte democratiseringsproces in de voormalige Sovjetunie is mislukt.  Met het Rusland van Poetin moet rekening worden gehouden. Interessant ook de aandacht voor de toekomstige verhoudingen. Bij al zijn pluspunten scoort Poetin een dikke min als het om de economie gaat. Die haalt niet eens het niveau van Italië. Hoe lang kan hij daarmee zijn volk tevreden houden? Als de honger toeneemt en de maag opspeelt tast dat de sympathie aan. Kun je dat durend pareren met onderdrukking? Of hij het nu voor elkaar krijgt of niet om zichzelf voor het leven op het schild te hijsen: op enig moment komt aflossing van de wacht.

Stent vermengt haar leerzame bespiegelingen met wetenswaardige details en lachwekkende details. Over de hond van Poetin die het Merkel Spaans benauwd maakt. Eerst en vooral geeft het Rusland van Poetin inzicht in een zeer complexe materie. Worden de zetten op het politieke schaakbord verklaard. Geschreven in een toegankelijke stijl voor een groot publiek. Het gaat hier over Poetin, maar het maakt natuurlijk ook nieuwsgierig naar wat er in de Verenigde Staten gaat gebeuren. Dat wat de wereld boven het hoofd hangt is daarvan minstens zoveel afhankelijk. We hebben er geen bezwaar tegen, juichen het toe als Angela Stent zich daarover gaat uitspreken.