Inzicht in gedrag van moeilijke mensen

De ideale mens bestaat niet. Wanneer echter het gedrag van de individu dusdanig is dat de omgeving er langdurig overlast van ondervindt, kun je hem of haar inschalen in de categorie van moeilijke mensen. Jörg Berger confronteert de lezer met de verschillende typen. Wie niet door narcisme is overmeesterd zal bij al die voorbeelden iets in zichzelf herkennen. Wat de meerderheid van de minderheid onderscheidt is het vermogen tot zelfreflectie, tot het bijstellen van gedrag. In Hoe overleef ik moeilijke mensen? maakt Berger analyses, geeft voorbeelden, zet uiteen hoe er mee om te gaan en verstrekt tips.

Wanneer je de categorieën langs loopt stuit je op de grensoverschrijders. Die doen dingen voor je waar je niet om vraagt (het gras knippen), maar vinden ook dat je hun opvattingen (auto uitlenen) heel normaal moet vinden. Ze voeren stilaan de regie over jouw leven. Niet te snel mee op vertrouwelijke voet komen dus. In de praatjesmaker schuilt de illusionist. Mensen waar je geen goed gevoel bij hebt. Ze komen in alle gelaagdheden voor, want niet zomaar noemt de auteur beschermers die holle frasen van de staatssecretaris moeten camoufleren.

De energieverslinders kun je beschouwen als kinderen op volwassen leeftijd. Ze missen contactuele eigenschappen, zijn uiterst onzeker. De dominante mensen, agressief in woord en gebaar, vaak rijkelijk voorzien van spierweefsel, vragen om tegengas.  De negatieve soortgenoot maakt er een sport van de omgeving te kleineren. Eigenwaarde de grond in te boren. Gevoelloos. De kunst is ze toch warmte te geven die ze zelf ontberen. Dan de vermijders, die van kan niet, wil niet. Ze gaan uitdagingen uit de weg, hebben angst als drijfveer, kunnen zich moeilijk verweren. Piano aan dus met deze lieden, die je overigens wel kunt zeggen waar het op staat.  Blijft over de wraakzuchtige, die er plezier in schept de ander te kwetsen en daarvoor de tijd nemen.  

Dan heb je ook nog de mengvormen, waarbij een aantal kenmerken van moeilijk doeners samenkomen. In volgorde van opkomst angstbijters, zelfbedieners, verleiders, perfectionisten, controle freaks en donkere ridders.  Dat is de categorie mensen die je een bepaalde ideologie op wil dringen, ook op eerbare terreinen als milieu en dierenbescherming.  En als het uiteindelijk bij de  mensenvormer, de onophoudelijke prater , de speurder en de zwijger uitkomt heb je als lezer al heel wat van je inlevingsvermogen gevergd.  

Interessant is het afsluitende hoofdstuk over naastenliefde. Gelovigen vinden in het handelen van Jezus met moeilijke mensen kracht om te vergeven. Maar daarbij moet vooral de combinatie met gestreng waar nodig niet worden vergeten, omdat anders die naastenliefde in zelfkastijding uitmondt. Als je te veel en te vaak moeilijke mensen om je heen hebt kan dat ertoe leiden dat je vertrouwen in de mensheid op een kier komt te staan, zoals de auteur zelf mocht ervaren. Voor hem is dat een momentopname: zijn geloof en vermogen tot relativeren hielpen hem er snel bovenop en wel zodanig dat hij de medemens die er niet zo gemakkelijk vanaf komt waardevolle handvaten kan aanreiken. Een boek dat aanzet tot (na)denken, waar je dan wel voor open moet staan. Het medicijn bestaat uit hooguit één hoofdstuk per dag met voldoende ruimte voor verwerking.