Johan Cruijff neemt zichzelf de maat

Het zal niemand verbazen dat in de autobiografie Johan Cruijff - Mijn verhaal zwart en wit de overheersende tinten zijn. De beste voetballer die ons land ooit heeft voortgebracht, is het antitype van de grijze muis. Van top tot teen een voetbaldier, zeer overtuigd van zijn virtuositeit. Het heeft de realist in hem niet langs de zijlijn geplaatst. 'Het mooiste wat het leven me heeft gegeven, zijn mijn vrouw en de (klein)kinderen,' zegt hij aan het eind van zijn levensverhaal, opgetekend door Jaap de Groot.

Van water- tot vaandeldrager, een weg vol pieken en dalen, waarbij de grootmeester ook zijn zwakheden niet met een schijnbeweging passeert. Zoals de constatering dat je je alleen op een route moet begeven wanneer je de weg weet. Met een verwijzing naar het ondernemerschap dat hij ontbeert, wat hem na een glanzende carrière aan de rand van de afgrond brengt.

Hij kon er wat makkelijk overheen stappen omdat het een vervolg  van de loopbaan inhield, die hem in Amerika en ook bij Feijenoord bracht. Dat je als mens af moet blijven van datgene waar voor je verstand ontoereikend is, pepert hij voetbalbesturen in. Daarmee ligt hij zijn hele leven lang overhoop. 'Zij moeten niet bepalen wat op het veld gebeurt, maar het veld dient juist te bepalen wat bestuurder moet doen.' Het woord gezagsgetrouw is niet in huize Cruijff ontstaan.

Het aandeel van Ajax trainer Janny van der Veen in zijn imposante ontwikkeling geeft hij veelvuldig aan. In de jeugd keihard werken aan basistechnieken, naast collectieve training schaven aan individuele kwaliteiten waardoor specialiteit een hecht collectief de meerwaarde geeft die een elftal aan de top brengt. Het wegvallen van het straatvoetbal, het slappe tikkie breed en ballen terug op de keeper, in plaats van vooruit verdedigen en druk op de bal en twee medespelers nooit verder dan tien meter uit de weg.

Cruijff trakteert de lezer op tal van anekdotes en geeft uitleg over situaties die door het journaille in een verkeerd daglicht zijn geplaatst. Een overval op zijn gezin in Barcelona als de ware reden waarom hij het wereldkampioenschap in Argentinië moest laten schieten. De dreun die Michels hem toedient door hem te passeren voor de functie van bondscoach in 1990, hetgeen Nederland met een sterk verdeelde selectie de wereldtitel kost.

Spijt over de gevolgen van zijn gevecht met clubbesturen die de loopbaan van zoon Jordi beïnvloeden. Artsen krijgen er van langs als ze in hun onkunde de prachtige loopbaan van een topspeler naar de knoppen helpen. Dat hij indirect de loopbaan van Marco van Basten verkort door hem met een blessure tegen Groningen het veld in te sturen blijft niet onvermeld.

De waardering voor de voetballegende krijgt een boost door zijn inspanningen voor de minderbedeelde sporter, die hij met zijn Foundation steun biedt. Zijn hartstochtelijke pleidooi voor beweging door de jeugd, en dan niet die achter de computer maar in de open lucht, het liefst met een bal. Dat mag ook een basketbal zijn.

Johan Cruijff, de man van de praktijk, die niettemin het leersysteem omarmt. Een boek dat onderhoudt, prettig leest en inzicht geeft.