Léon Degrelle: meest verfoeide Belg

Hij schreef zichzelf de vingers blauw en er zijn vele boeken óver hem geschreven. Léon Degrelle, begenadigd redenaar, werkezel en buitengewoon ambitieus. Bruno Cheyns duikt nog wat dieper in het leven van de Waal. Zijn Leon Degrelle. De Führer uit Bouillon is een biografie die het zicht op deze uiterst controversiële mens in hoge mate versterkt. Hij benadert alles en iedereen uit de omgeving van de demagoog die in de Tweede Wereldoorlog zijn land te schande maakt.

Hitler zou in hem zijn ideale zoon hebben gezien, maar dat is één van de fabeltjes waar Cheyns mee afrekent. De nazi’s zien het lang niet in hem zitten. Wanneer er weinig sympathisanten overblijven, profiteren ze gretig van hem. In de dertiger jaren probeert de vurig katholiek op vreedzame wijze de gevestigde orde te ontmantelen en zijn plek in de regering te veroveren. De door hem opgerichte partij Rex maakt mooie verkiezingsuitslagen. Het programma ontstijgt amper het gebral, maar daar staat een flink deel van het volk voor open in een tijd van sterk dalende economie. In 1937 nog noemt hij Hitler een graadje erger dan Nero. Dat verandert als Rex uit de gratie raakt. Nog wel stuurt hij aan op herstel van de monarchie. Wanneer hij aan het aan het begin van de oorlog gevangen wordt genomen, flinke ontberingen lijdt, is de weerstand tegen de duistere kanten van de nazi’s gebroken.

Hij stort zich op het Vlaams Legioen, vecht dapper in Rusland en maakt promotie op promotie. Inlijving van de Waalse strijders binnen de SS is een drempel die hij moeiteloos neemt als er persoonlijk voordeel aan kleeft. Daaraan verkwanselt hij alle principes. Trots als een pauw met zeven staarten als hij van de enige echte Führer het Ridderkruis ontvangt. Egoïst en narcistisch tot op het bot. Degrelle krijgt de doodstraf, maar ontloopt die door zich uit de voeten te maken naar Spanje, waar hij meer dan de helft van zijn leven woont. Jonge mensen die na korte tijd terugkeren van hun sympathie voor de nazi’s worden moeiteloos gefusilleerd; de verfoeide Waal ontloopt zijn straf.

Cheyns laat de lezer meevoelen met het grote onrecht, waarbij hij in één moeite door de kwalijke rol van de Belgische regering na de oorlog uit de doeken doet. Degrelle weet te veel. Juist in die naoorlogse jaren beledigt hij zijn vaderland en ontpopt zich als een fascist van de buitencategorie. Het ontkennen van de Holocaust is daarvan het sterkste staaltje. In Spanje wordt hij door Franco en zijn makkers in de watten gelegd, beleeft de liefde van zijn leven. Bij het huwelijk van zijn dochter is zelfs de broer van koningin Fabiola aanwezig. Hoe diep kun je de Belgen raken. Zelfs na zijn dood op 87-jarige leeftijd neemt hij ze te grazen. De helft van de as verwaait bij het Adelaarsnest in Beieren; de andere helft vindt zijn weg naar de geboorteplaats Bouillon.

Cheyns stopt vijftien jaren aan onderzoek naar de Waalse collaboratie en het rexisme in dit boek, is geen bladzijde te betrappen op vooringenomenheid en oogst terecht de complimenten van hoogstaande wetenschappers. Je kunt het de uitgever euvel duiden dat de passages in het Frans onvertaald blijven. Je proeft eruit dat waarschijnlijk geen Nederlandssprekende mens er zich voor zal interesseren of, waarschijnlijker, dat de doelgroep bestaat uit mensen die het Frans goed beheersen. In ieder geval kunnen we het boek voor iedereen die door de Tweede Wereldoorlog geraakt is aanbevelen. Als is het maar omdat dit politieke dier mikte op een sterke staat waarin het huidige Nederland en België plus een deel van Frankrijk op zouden moeten gaan.