Geboeid door het verleden

Suzy Koster is in de dertig en keert terug naar haar geboorte-eiland Gozo om voor haar ongeneeslijk zieke vader, Alfred, te zorgen. Tijdens haar verblijf op Gozo pakt ze haar werk als serveerster en keukenhulp in het familierestaurant weer op en komt ze in aanraking met de eilandbewoners die ze jarenlang niet heeft gezien. Wanneer ze van een afstand het weemoedige leven van haar vader gadeslaat, beseft ze dat voor hem de tijd op dit eiland al die jaren stil heeft gestaan. Tegen wil en dank doet het eiland ook bij Suzy oude herinneringen oplaaien – pijnlijke herinneringen aan haar verdwenen moeder en een noodlottig verlies dat ze in de tien jaar dat ze Gozo heeft verlaten onwillekeurig had verdrongen.

Terwijl Suzy’s dagelijkse werkzaamheden zich steeds meer mengen met haar verwaterde herinneringen, bezoekt ze haar oude schoolvriendinnen en diverse locaties op het eiland (waaronder de grot van Calypso). Hoewel ze ziet dat het leven van de andere bewoners op het eiland sinds haar vertrek wel degelijk is veranderd, vormen haar herinneringen aan het verleden de rode draad in de roman. Vanuit Suzy’s oogpunt maakt de lezer kennis met het eiland Gozo en haar inwoners, waarbij verschillende gebeurtenissen in het verleden en het heden elkaar afwisselen. Waarom heeft Suzy Gozo verlaten en haar vader alleen achtergelaten? Maar vooral: wat heeft er zich precies afgespeeld in haar verleden?

Retour Calypso is de debuutroman van Matthijs Eijgelshoven (1975). Hij heeft geschiedenis gestudeerd in Groningen, Bilbao en Brighton en werkt nu als docent Nederlands en Engels aan de Hogeschool van Amsterdam. Retour Calypso is een psychologische roman waarin het leven van Suzy fragmentarisch en in vluchtige hoofdstukken aan de lezer wordt onthuld. Eijgelshoven dompelt de lezer onder in een zee van metaforen waarbij elk hoofdstuk het plaatje van de puzzel geleidelijk vervolledigt. Terwijl de open plekken bedachtzaam ten dele worden ingevuld, daalt de lezer samen met Suzy onverbiddelijk af in de grot van Calypso.

Volgens de Griekse mythologie hield Calypso, een zeenimf, de held Odysseus jarenlang gevangen in haar grot op het eiland Ogygia (tegenwoordig Gozo).  Eijgelshoven laat deze mythe op spitsvondige wijze in zijn roman terugkeren door bij de lezer de indruk te wekken dat Alfred niet voor zichzelf op Gozo is gaan wonen maar voor Lucinda, Suzy’s verdwenen moeder: “Mijn vader houdt haar vuisten vast en zegt: ‘Ik woon hier voor jou. Hier is overzicht. Hier kun je vrij zijn, als je accepteert dat je hier bent. Als ik dat kan, kun jij het ook.’”

Als Suzy jaren na de verdwijning van haar moeder Gozo verlaat om op het vasteland te gaan wonen, betekent dit voor Alfred dat hij geen kant meer op kan – hij is een gevangene van het eiland geworden. Calypso strikt ook Suzy wanneer ze tijdens een symbolisch bezoek aan haar befaamde grot overspoeld wordt door herinneringen aan vroeger. De oplettende lezer, die zich door de ‘kunst van het weglaten’ niet uit het veld laat slaan, merkt echter al snel op dat achter al deze mythologische zinspelingen het uiteindelijk Eijgelshoven zelf is die er in slaagt het publiek voor zich te winnen en de lezer tot aan het onthullende slot toe ‘geboeid’ weet te houden.