Maatschappij-kritische roman finisht treffend

Zoon van Berlijn, de tweede roman van Karolien Berkvens (1986), verhaalt over Jacob Richter en zijn zoon Fabian. Fabian werd in Berlijn geboren op 9 november 1989 – de historische dag dat de Muur viel. Met de val van de Muur groeide Jacobs interesse voor politiek. Ontevreden met zijn baan, maar staande gehouden door zijn politieke ambitie, zag hij een rooskleurige toekomst voor zijn vrouw en kinderen tegemoet. Het noodlot slaat echter toe wanneer zijn vrouw Stephanie mentaal instort waardoor het gezin flink wordt ontwricht.

Berkvens maakt in haar roman verschillende tijdsprongetjes om zo verbanden tussen het heden en verleden te leggen. In de huidige tijd is de familie Richter zo goed als uit elkaar gegroeid. Enkel Paula, de vrouw die de familie Richter sinds Stephanies instorting ondersteunt, houdt het gezin nog enigszins bij elkaar. Jacob moet constateren dat zijn idealen slechts vage schimmen uit het verleden zijn geworden. Hij kampt nog steeds met zijn ambities op het gebied van werk. Fabian, inmiddels eind twintig, doolt doelloos door zijn leven (en door zijn heimat Berlijn). Alleen Fabians zus Clarissa lijkt haar leven na haar moeders breakdown op de rit hebben en studeert vol levenslust in Amerika.

Zoon van Berlijn komt langzaam op gang, maar daar staat tegenover dat Berkvens de lezer knap weet mee te voeren in de hoofden van haar personages. In een zorgvuldige schrijfstijl wisselt ze gespannen passages over Jacob af met lethargische stukken over Fabian. Universele vraagstukken als de doel van het leven en iemands plaats in de maatschappij worden door Berkvens subtiel in het verhaal verweven. Herkenbaar zijn bovendien de bezorgdheid van Jacob over zijn werkloze zoon en Fabians frustraties over de hoge verwachtingen van zijn vader. Keerpunt in de roman is Fabians ontmoeting met de energieke (klimaat)activiste Isa die hem uit zijn sleur probeert te halen. Tegelijkertijd maakt Paula bekend dat ze het gezin definitief zal verlaten om een toekomst op te bouwen met haar nieuwe liefde Romeo.

Tegen een maatschappijkritisch decor cirkelen vader en zoon steeds meer om elkaar heen. Fabians relatie met Isa brengt Jacob enkele decennia terug naar de turbulente tijd met een oude liefde. Isa ontsteekt in Fabian de wil om iets van zijn leven te maken, terwijl zijn herinneringen aan Paula hem juist gevangen houden in zijn onverschillige puberjaren. Jacob blikt in het huidige Berlijn terug op zijn eigen idealen. Fabian kijkt uit naar de vorming van zijn eigen koers in het leven.

Langzaam maar zeker legt Berkvens de focus steeds meer op Berlijn. Hoewel Jacob en Fabian ieder op hun eigen manier tegen Berlijn aankijken, is hun liefde voor de stad voor de lezer duidelijk voelbaar. Door de heersende politieke spanningen van de Duitse hoofdstad in haar roman te passen, geeft Berkvens haar fictie een verrassend actuele dimensie. Ondanks een trage start finisht Zoon van Berlijn uiteindelijk dan ook bijzonder treffend.